Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.
Οι εικασίες αφθονούν σχετικά με το πού θα χτυπήσει το Ιράν ή οι πληρεξούσιοί του ως αντίποινα για τις πρόσφατες δολοφονίες του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγιε από το Ισραήλ και του επιχειρησιακού Διοικητή της Χεζμπολάχ Φουάντ Σουκρ. Ενώ συζητούνται πολλά σενάρια, όλα παραμένουν εικασίες. Ωστόσο, μια συγκεκριμένη πιθανότητα απαιτεί εκτεταμένη εξέταση.
Αυτή τη φορά, το ενδιαφέρον του Ιράν να χτυπήσει το Ισραήλ δεν αφορά μόνο την επίδειξη δύναμης, αλλά την άσκηση ισχύος και την πρόκληση σημαντικής ζημιάς στους Ισραηλινούς. Ωστόσο, το Ιράν αντιμετωπίζει ένα μεγάλο πρόβλημα: ενώ μπορεί να προκαλέσει ζημιά σε ένα πρώτο χτύπημα, δεν έχει τα στρατιωτικά μέσα και την ικανότητα να προστατευθεί από αντίποινα είτε από το Ισραήλ, είτε από τις Ηνωμένες Πολιτείες είτε από έναν συνδυασμό και των δύο και των συμμάχων τους. Επομένως, το καλύτερο σενάριο για το Ιράν θα συνεπαγόταν ένα χτύπημα που θα δημιουργήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση που θα απασχολεί το Ισραήλ, ώστε να μην μπορεί να πραγματοποιήσει μια άμεση ή αποτελεσματική αντεπίθεση.
Ένας συγκεκριμένος στόχος θα μπορούσε να είναι η στενή λωρίδα γης μεταξύ της Δυτικής Όχθης και της Γάζας. Αυτή η ισραηλινή επικράτεια, περίπου πενήντα οκτώ μίλια μήκους, χωρίζει περίπου 2,7 εκατομμύρια Άραβες στη Δυτική Όχθη από περίπου 1,8 εκατομμύρια Άραβες στη Γάζα. Οι Ισραηλινοί έχουν πολυάριθμες στρατιωτικές βάσεις σε αυτήν την περιοχή για να εξασφαλίσουν την προστασία τους. Σε ένα χτύπημα, το Ιράν θα μπορούσε να βάλει στόχο αυτές τις στρατιωτικές βάσεις, ελπίζοντας ότι η συσσωρευμένη δυσαρέσκεια και ο θυμός στη Δυτική Όχθη τους τελευταίους οκτώ μήνες, θα οδηγήσει σε εξέγερση κατά των Ισραηλινών. Ένας δείκτης ότι το Ιράν μπορεί να στοχεύσει αυτή την περιοχή είναι ότι στη λίστα των στόχων που δημοσιεύουν τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης, τέσσερις από τις επτά στοχευμένες στρατιωτικές βάσεις βρίσκονται σε αυτή τη λωρίδα.
Το Ιράν υπολογίζει επίσης στην πιθανότητα ότι η οργή στη Δυτική Όχθη, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη σύγκρουση στη Γάζα και τις εντάσεις με τη Χεζμπολάχ στα βόρεια, θα διασταυρωθούν σε μια μη διαχειρίσιμη κατάσταση για την Ιερουσαλήμ. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ιράν μπορεί να θεωρήσει αυτή τη λωρίδα γης ως την Αχίλλειο πτέρνα του Ισραήλ. Εφαρμόζοντας στρατιωτική πίεση σε αυτήν την περιοχή, το Ιράν μπορεί να ελπίζει ότι θα δημιουργήσει ένα άνοιγμα για την πολιτοφυλακή της Χαμάς στη Γάζα και τις φατρίες στη Δυτική Όχθη να συνδεθούν ή τουλάχιστον να δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα σε έναν υπερβολικά διεσπαρμένο IDF. Μια επίθεση όπως αυτή θα μπορούσε επίσης να θέσει σε κίνδυνο τις μεταφορές και την χερσαία επικοινωνία μεταξύ του βορρά και του νότου του Ισραήλ, δημιουργώντας μεγάλα υλικοτεχνικά εμπόδια.
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι το Ιράν προσπαθεί να εξοπλίσει τη Δυτική Όχθη. Αρκετές φορές προσπάθησαν να περάσουν λαθραία όπλα μέσω Ιορδανών λαθρέμπορων ή μέσω μη επανδρωμένων αεροσκαφών, συχνά με τη βοήθεια της Χεζμπολάχ και του Σύρου αντιπροσώπου τους, της Ταξιαρχίας Ιμάμ Χουσεΐν. Υπάρχει πιθανότητα το Ιράν να έχει ήδη καταφέρει να μεταφέρει λαθραία όπλα στη Δυτική Όχθη. Μετά από μια επίθεση, το Ιράν ελπίζει ότι αυτή η κατάσταση θα πυροδοτήσει εκτεταμένη βία.
Σε αυτό το σενάριο, το επόμενο βήμα του Ιράν θα μπορούσε να είναι να αφήσει το χάος που θα ακολουθήσει στη Χεζμπολάχ, κρατώντας το Ισραήλ υπό πίεση, ενώ το Ιράν θα ανασυντάσσεται ή θα επιδιώκει να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις.
Ωστόσο, το δίλημμα που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν οι Ιρανοί είναι ότι δεν υπάρχει εγγύηση ότι, σε ένα τέτοιο σενάριο, θα υπήρχε καταμερισμός εργασίας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ. Σε αυτή τη διαίρεση, το Ισραήλ θα αντιμετώπιζε τις αναταραχές στη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και το δικό του έδαφος, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αντιμετωπίσουν άμεσα το Ιράν. Αυτή η αβεβαιότητα είναι μια σημαντική πρόκληση για το Ιράν, ειδικά δεδομένων των επερχόμενων εκλογών στις ΗΠΑ. Η έλλειψη ανταπόκρισης ή μια αδύναμη απάντηση στην προστασία ενός σημαντικού συμμάχου των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να είναι δαπανηρή για το κόμμα του Προέδρου Μπάιντεν και την υποψήφια του κόμματός του, Καμάλα Χάρις.
Η λύση του Ιράν σε ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να είναι να ενεργοποιήσει σιίτες πληρεξούσιους, να εξαπολύσουν επιθέσεις εναντίον των δυνάμεων των ΗΠΑ στο Ιράκ, τη Συρία και την Ιορδανία. Ωστόσο, όταν πρόκειται για επίθεση κατά των αμερικανικών στρατευμάτων, οι πληρεξούσιοι του Ιράν στη Συρία μπορεί να αναδειχθούν ως βασικοί παίκτες, καθώς τα στρατεύματα των ΗΠΑ στο al-Tanf στην επαρχία Χομς της Συρίας είναι πολύ πιο ευάλωτα σε σύγκριση με αυτά στο Ιράκ. Εν τω μεταξύ, οι Χούθι θα μπορούσαν να συνεχίσουν τις επιθέσεις τους κατά του Ισραήλ, χτυπώντας το λιμάνι του Εϊλάτ και κλιμακώνοντας την παρενόχληση της διεθνούς θαλάσσιας κυκλοφορίας στην Ερυθρά Θάλασσα, προκαλώντας εκτίναξη στα έξοδα θαλασίων μεταφορών και οικονομική πίεση στη Δύση.
Ωστόσο, ενώ όλες αυτές οι ενέργειες μπορούν να ασκήσουν πίεση στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ, η χρήση πληρεξουσίων εξακολουθεί να μην επιλύει το κύριο πρόβλημα του Ιράν: την ασυμμετρία ισχύος μεταξύ του ίδιου και της ισραηλινό-αμερικανικής συμμαχικής σχέσης. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ιράν πρέπει να είναι προσεκτικό. Οποιαδήποτε απερίσκεπτη χρήση πληρεξούσιων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια σοβαρή απάντηση που θέτει σε κίνδυνο το δίκτυο πληρεξουσίων που έχει αφιερώσει τέσσερις δεκαετίες για να χτίσει.
Αυτό δεν θα έβλαπτε μόνο το Ιράν αλλά και τους βασικούς διεθνείς εταίρους του, την Κίνα και τη Ρωσία. Η συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ερυθρά Θάλασσα θα αύξανε το κόστος του εμπορίου για την Κίνα, η οποία έχει ήδη διαμαρτυρηθεί στο Ιράν. Επιπλέον, η χρήση πληρεξουσίων στη Συρία θα μπορούσε να προκαλέσει ένα μεγάλο πλήγμα κατά του καθεστώτος Άσαντ, θέτοντας σε κίνδυνο τις προσπάθειες και τα κέρδη της Ρωσίας στη Συρία. Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους πίσω από την ξαφνική επίσκεψη του Ρώσου Γραμματέα του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας Σεργκέι Σόιγκου στην Τεχεράνη.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ασφαλές να πούμε ότι είτε η λωρίδα των πενήντα οκτώ μιλίων μεταξύ της Δυτικής Όχθης και της Γάζας είναι η αχίλλειος πτέρνα του Ισραήλ είτε όχι, ένα απερίσκεπτο χτύπημα θα μπορούσε να εκθέσει το μαλακό υπογάστριο του Ιράν με απρόβλεπτες συνέπειες για την επιβίωση του ισλαμικού καθεστώτος.
Με πληροφορίες από Nationalinterest.org
* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος ΜΧ (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ.