Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.
Για να κατανοήσουμε την προέλευσή της, ας δούμε ξανά την ιστορία της περιοχής σε χάρτες και σε βάθος χρόνου.
Τον 17ο αιώνα π.Χ., ακολουθώντας το κάλεσμα του Θεού, τρεις πατριάρχες του εβραϊκού λαού, ο Αβραάμ, ο Ισαάκ και ο Ιακώβ, εγκαταστάθηκαν στη Χαναάν, μια περιοχή που προσεγγίζει το σημερινό Ισραήλ, τη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, τμήματα του Λιβάνου, της Συρίας και Ιορδανία.
Ο ηγέτης της περιοχής την ονόμασε «Γη του Ισραήλ», «Γη της Επαγγελίας», «Περιοχή της Παλαιστίνης» ή «Αγία Γη».
Το 1000 π.Χ., ο βασιλιάς Σαούλ εγκαθίδρυσε την ισραηλιτική μοναρχία, την οποία κυβερνούσε ο βασιλιάς Δαβίδ, ο οποίος έκανε την Ιερουσαλήμ πρωτεύουσα του Βασιλείου του, και ο γιος του, ο βασιλιάς Σολομών, ο οποίος έχτισε τον πρώτο ναό στην Ιερουσαλήμ.
Μετά τον θάνατο του βασιλιά Σολομώντα, η Ενωμένη μοναρχία χωρίστηκε στο Βασίλειο του Ισραήλ στα βόρεια, με πρωτεύουσα τη Σαμάρεια και το Βασίλειο της Ιουδαίας στα νότια με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ.
Η περιοχή έγινε η πατρίδα της πλειοψηφίας των Εβραίων, αλλά στη συνέχεια υποβλήθηκε σε πολυάριθμες κατακτήσεις από διάφορες ομάδες, με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του εβραϊκού πληθυσμού.
Το 750 π.Χ. η Εγγύς Ανατολή χωρίστηκε σε πολλά μικρά βασίλεια και πόλεις-κράτη. Ήταν σφηνωμένα μεταξύ της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας στα βόρεια και της Αιγύπτου στο Νότο. Ανάμεσά τους ήταν το Βασίλειο του Ισραήλ και το βασίλειο της Ιουδαίας, ο λαός των οποίων λάτρευε αρκετούς θεούς, συμπεριλαμβανομένου του Γιαχβέ (Ιαχωβά).
Μετά από έναν αιώνα, η περιοχή καταλήφθηκε από τους Βαβυλώνιους και μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Ιερουσαλήμ μεταφέρθηκα στη Βαβυλώνα.
Το 539 π.Χ., η Περσική Αυτοκρατορία καταλαμβάνει τη Βαβυλώνα και ο βασιλιάς παρακινεί πολλούς να επιστρέψουν στην Ιερουσαλήμ. Στη συνέχεια ξαναχτίζεται η πόλη και οργανώνονται τα θεμέλια του εβραϊκού πολιτισμού, ξαναχτίζοντας το Ναό του Σολομώντα.
Το 334 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος ξεκίνησε με τον στρατό του για να κατακτήσει τον γνωστό κόσμο. Σε λίγο περισσότερο από 10 χρόνια κατέλαβε μια τεράστια περιοχή χτίζοντας πολλές πόλεις.
Η Αυτοκρατορία στη συνέχεια χωρίστηκε από τους στρατηγούς του Μ. Αλεξάνδρου σε διάφορα ελληνικά βασίλεια, με την Ιουδαία να τίθεται υπό τον έλεγχο της δυναστείας των Πτολεμαίων.
Ακολούθησε πόλεμος μεταξύ των Πτολεμαίων και Σελευκιδών και το 164 Π.Χ. το βασίλειο της Ιουδαίας έγινε ανεξάρτητο.
Έναν αιώνα αργότερα, η περιοχή κατακτήθηκε από τον ρωμαϊκό στρατό, ο οποίος έδωσε το όνομα Παλαιστίνη στην Ιουδαία, με σκοπό να διακόψει την εβραϊκή σύνδεση με τη γη του Ισραήλ.
Οι Ιουδαίοι οργάνωσαν δύο μεγάλες εξεγέρσεις κατά του νέου καθεστώτος, οι οποίες συντρίφτηκαν βίαια. Ειδικά κατά τη δεύτερη εξέγερση μεγάλο μέρος του εβραϊκού πληθυσμού σφαγιάστηκε.
Προς το τέλος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο Χριστιανισμός ήταν η κυρίαρχη θρησκεία και η Ιερουσαλήμ τόπος προσκυνήματος. Η εβραϊκή κοινότητα στη λεκάνη της Μεσογείου άρχισε να διώκεται σε μεγάλο βαθμό.
Τον 7ο αιώνα, μετά τη γέννηση του Ισλάμ, αρχίζει η αραβική κατάκτηση, την οποία οι Εβραίοι υποστήριξαν. Στην παλαιά πόλη της Ιερουσαλήμ, χτίζεται ο Θόλος του Βράχου, ένα ισλαμικό ιερό στο κέντρο του τεμένους Al-Aqsa στο Όρος του Ναού, καθιστώντας την πόλη ιερή για τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες. Χριστιανισμό, Ιουδαϊσμό και Μουσουλμανισμό.
Τον 11ο αιώνα, οι Σελτζούκοι Τούρκοι, λαός της Κεντρικής Ασίας, ξεκίνησαν την επέκτασή τους και έφτασαν στην Ιερουσαλήμ. Εκδίωξαν τους Χριστιανούς και απαγόρευσαν τα προσκυνήματα στην πόλη. Ακολούθησαν οι Σταυροφορίες για την απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ.
Το πρώτο Σιωνιστικό Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στη Βραζιλία το 1897, στο οποίο εξετάζεται η ίδρυση της νέας πατρίδας για τον εβραϊκό λαό στην Παλαιστίνη, αλλά η Οθωμανική Αυτοκρατορία αντιτίθεται σθεναρά.
Στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο χάρτης της Μέσης Ανατολής σχεδιάστηκε εκ νέου και μοιράστηκε μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων Αγγλίας και Γαλλίας. Η Παλαιστίνη υπάγεται στη Βρετανική Εντολή, σηματοδοτώντας την έναρξη της ισραηλινό-παλαιστινιακής σύγκρουσης.
Οι Βρετανοί έδωσαν περισσότερη ανεξαρτησία στο Ιράκ και την Υπεριορδανία, μετέπειτα Ιορδανία.
Σε ό,τι απομένει από την Παλαιστίνη, η Βρετανία θέλει να δημιουργήσει μια εβραϊκή πατρίδα όπου η εβραϊκή κοινότητα ήταν μια μικρή μειονότητα του 10%, αλλά η μετανάστευση αυξάνεται ραγδαία λόγω της τεταμένης κατάστασης στην Ευρώπη, ειδικά στη Γερμανία με το αντισημιτικό ναζιστικό κόμμα που ανέβηκε στην εξουσία.
Οι Βρετανοί ξεκινούν την αποχώρησή τους από την περιοχή και αναλαμβάνει ο ΟΗΕ, ο οποίος προτείνει τη διαίρεση της περιοχής σε δύο κράτη, με την Ιερουσαλήμ να αποκτά ειδικό καθεστώς διεθνούς ζώνης. Η πρόταση έγινε αποδεκτή από τους Σιωνιστές αλλά απορρίφθηκε από τους Παλαιστίνιους Άραβες και ακολούθησε εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Ο Αραβικός Σύνδεσμος συγκροτεί Απελευθερωτικό Στρατό πολλών χιλιάδων εθελοντών που πολεμούν ενάντια στους Σιωνιστές. Από την πλευρά τους, οι Εβραίοι οργάνωσαν στρατό δίνοντας στρατιωτική εκπαίδευση στον πληθυσμό τους και προμηθεύτηκαν στρατιωτικά αποθέματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στις 14 Μαΐου 1948, η Βρετανία ολοκληρώνει την αποχώρησή της από την Παλαιστίνη και οι Εβραίοι ανακηρύσσουν την ανεξαρτησία του Κράτους του Ισραήλ. Σε απάντηση, ο Αραβικός Σύνδεσμος αποτελούμενος από την Αίγυπτο, την Ιορδανία, το Ιρακ, τη Συρία και τον Λίβανο κηρύσσει τον πόλεμο κατά του Ισραήλ.
Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, δύο ανακωχές επέτρεψαν στον ισραηλινό στρατό να ενισχύσει τη θέση του και σταδιακά να αναλάβει την πρωτοβουλία και μέχρι την υπογραφή των συμφωνιών ανακωχής, να έχει καταλάβει νέα εδάφη, συμπεριλαμβανομένης και της δυτικής Ιερουσαλήμ. Η Αίγυπτος κατέλαβε τη Λωρίδα της Γάζας και η Δυτική Όχθη προσαρτήθηκε από την Υπεριορδανία για να σχηματίσει την Ιορδανία.
Το 1967 Μετά από εντάσεις με τους γείτονές του, το Ισραήλ κηρύσσει τον πόλεμο στην Αίγυπτο, την Ιορδανία και τη Συρία που διήρκησε έξι ημέρες. Το Ισραήλ κυριαρχεί στον πόλεμο και τριπλασιάζει την επικράτειά του καταλαμβάνοντας το αιγυπτιακό Σινά, τα συριακά υψώματα του Γκολάν και τη Δυτική Όχθη. Ισραηλινοί έποικοι αρχίζουν να μετακινούνται σε παλαιστινιακά εδάφη.
Έξι χρόνια αργότερα, η Αίγυπτος και η Συρία εξαπέλυσαν αιφνιδιαστική επίθεση για να προσπαθήσουν να ανακτήσουν τα εδάφη τους. Η μεν Αίγυπτος ανέκτησε τη χερσόνησο του Σινά, η δε Συρία απώλεσε μέρος των υψωμάτων του Γκολάν.
Το 1980, το Ισραήλ ανακηρύσσει την Ιερουσαλήμ ως αδιαίρετη πρωτεύουσά του, αλλά αυτή η απόφαση καταδικάστηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η Πρώτη Ιντιφάντα και οι Συμφωνίες του Όσλο.
Ο αυξανόμενος αριθμός Ισραηλινών που εγκαθίστανται στα παλαιστινιακά εδάφη στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, οδήγησε στη δημιουργία της PLO. Η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης ιδρύθηκε για πρώτη φορά στο Κάϊρο της Αιγύπτου το 1964 με στόχο να δημιουργήσει μια απελευθερωμένη Παλαιστίνη στο Ισραήλ.
Η PLO εξαπέλυσε επιθέσεις στο Ισραήλ από τη βάση της στην Ιορδανία. Στη συνέχεια αναγκάστηκε να μετακομίσει από την Ιορδανία στον Λίβανο, ξεκινώντας να πραγματοποιεί τρομοκρατικές ενέργειες εναντίον του Ισραήλ. Οι μάχες συνεχίστηκαν για χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της ισραηλινής εισβολής στον Λίβανο για την εκδίωξη της PLO από τη Βηρυτό. Η PLO συμφώνησε τελικά να μοιράσει τη γη μεταξύ της Παλαιστίνης και του Ισραήλ, αλλά εξακολουθούσαν να υπάρχουν όλο και περισσότεροι Εβραίοι έποικοι που μετακινούνταν στα κατεχόμενα από το Ισραήλ παλαιστινιακά εδάφη.
Το 1987, μια βίαιη παλαιστινιακή εξέγερση πυροδοτήθηκε, ξεκινώντας από τον προσφυγικό καταυλισμό Jabalia, μετά τη σύγκρουση ενός φορτηγού των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων με δύο φορτηγά Παλαιστινίων πολιτών, σκοτώνοντας τέσσερες από αυτούς. Αυτό είναι γνωστό ως η Πρώτη Ιντιφάντα.
Αυτή η αιματηρή σύγκρουση, που είχε ως αποτέλεσμα εκατοντάδες νεκρούς, πυροδότησε μια ειρηνευτική διαδικασία με την υπογραφή των Συμφωνιών του Όσλο από το Ισραήλ και την PLO. Το Oslo One Accord υπογράφηκε στην Ουάσιγκτον των ΗΠΑ και το Oslo 2 Accord στην Taba της Αιγύπτου.
Εν τω μεταξύ, η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης ανακηρύσσει ανεξάρτητο κράτος της Παλαιστίνης στις 15 Νοεμβρίου 1988, με πρωτεύουσα της την Ιερουσαλήμ.
Το 1995, υπογράφηκε σχέδιο διχοτόμησης της Δυτικής Όχθης που προβλέπει η περιοχή Α να ελέγχεται αποκλειστικά από τους Παλαιστίνιους, η περιοχή Β να ελέγχεται τόσο από τους Παλαιστίνιους όσο και από το Ισραηλίτες, και η περιοχή Γ να ελέγχεται πλήρως από το Ισραήλ, αλλά τα δύο μέρη δεν μπορούν να συμφωνήσουν στο καθεστώς της Ιερουσαλήμ και την επιστροφή των Παλαιστινίων προσφύγων. Οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν και η βία αναζωπυρώνεται.
Η δεύτερη Ιντιφάντα.
Το 2000 δεν συνεχίστηκαν άλλες ειρηνευτικές συνομιλίες. Οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε συμφωνίες για ζητήματα όπως το καθεστώς της Ιερουσαλήμ, τα δικαιώματα των προσφύγων και ο αυξημένος εβραϊκός εποικισμός στα παλαιστινιακά εδάφη.
Ο Αριέλ Σαρόν, ένας Εβραίος Ισραηλίτης που θα γινόταν αργότερα Πρωθυπουργός του Ισραήλ, επισκέφτηκε το Όρος του Ναού, όπου βρίσκεται το Τζαμί Αλ Άκσα στην Ιερουσαλήμ. Η ενέργεια κρίθηκε προσβλητική από πολλούς Παλαιστίνιους και ξέσπασε η δεύτερη Ιντιφάντα. Η βία έληξε με την αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα, αλλά συνέχισε να εγκαθίσταται στη Δυτική Όχθη.
Το Ισραήλ περί το 2001 ξεκινά την κατασκευή ενός τείχους στη Δυτική Όχθη για να προστατεύσει τη χώρα, αλλά με τον τρόπο αυτό καταπατά τα παλαιστινιακά εδάφη. Το τείχος κηρύχθηκε παράνομο από το Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης. Για να προσπαθήσει να ηρεμήσει την κατάσταση, η ισραηλινή κυβέρνηση αποφάσισε το 2005 να απομακρύνει τους εβραϊκούς οικισμούς από τη Λωρίδα της Γάζας, αλλά διατηρεί τον έλεγχο στα σύνορά της.
Η σύγκρουση του Ισραήλ με τη Χαμάς
Η Χαμάς είναι μια σουνιτική ισλαμιστική τρομοκρατική ομάδα που στοχεύει να καταστρέψει το κράτος του Ισραήλ και να δημιουργήσει ένα ισλαμικό κράτος στην περιοχή.
Η Χαμάς κέρδισε τις τελευταίες εκλογές των Παλαιστινίων το 2006 και κατέλαβε τον έλεγχο της Γάζας τον επόμενο χρόνο εκδιώκοντας το αντίπαλο κίνημα Φάταχ του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς που εδρεύει στη Δυτική Όχθη.
Το 2018, η Πρεσβεία των ΗΠΑ μεταφέρθηκε από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ, κάτι που θεωρήθηκε από τους Παλαιστίνιους ως σήμα της αμερικανικής υποστήριξης στην Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.
Το 2021 η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης επαναλήφθηκε με μια σειρά εχθρικών γεγονότων στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, που οδήγησαν σε αρκετές πράξεις βίας μέχρι που τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου, του Κατάρ και των Ηνωμένων Εθνών στις 21 Μαΐου.
Όσο ειρηνική κι αν φαινόταν η περίπλοκη και μακροχρόνια εδαφική διαμάχη μεταξύ των δύο κρατών, δεν έπαυε να είναι μια ωρολογιακή βόμβα που μπορούσε να εκραγεί ανά πάσα στιγμή. Και η ωρολογιακή βόμβα “έσκασε” στις 8 Οκτωβρίου με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα της σφαγής και της αρπαγής πολλών νέων παιδιών που σειμετείχαν στο φεστιβάλ μουσικής “Supernova Sukkot Gathering”, αλλά και πολλών άλλων αμάχων κατοίκων στο κιμπούτς Ρέιμ.
Σήμερα τα 14,3 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι ζουν σε 5 διαφορετικές περιοχές, όπως στον παρακάτω πίνακα :
Τα κύρια προβλήματα μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων στα οποία οι δύο πλευρές δεν μπορούν να συμφωνήσουν περιλαμβάνουν:
- Τι πρέπει να γίνει με τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες.
- Εάν οι εβραϊκοί οικισμοί στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη πρέπει να παραμείνουν ή να απομακρυνθούν.
- Αν οι δύο πλευρές θα πρέπει να μοιράζονται την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα.
- Και, ίσως το πιο δύσκολο από όλα, αν θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα παλαιστινιακό κράτος δίπλα στο Ισραήλ.
Αυτές οι εντάσεις θα μπορούσαν να ήταν ένας από τους λόγους για την τελευταία επίθεση της Χαμάς, αλλά οι τρομοκράτες της Χαμάς μπορεί επίσης να προσπαθούσαν να ενισχύσουν τη δημοτικότητά τους μεταξύ των απλών Παλαιστινίων, χρησιμοποιώντας ομήρους για να πιέσουν το Ισραήλ να απελευθερώσει μερικούς από τους εκτιμώμενους 4.500 Παλαιστίνιους που κρατούνται στις φυλακές του.
Το αποτέλεσμα δυστυχώς απέβη και αποβαίνει εις βάρος των Παλαιστινίων της Γάζα που δεν ενστερνίζονται τις επιδειώξεις της Χαμάς.
* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος ΜΧ (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ. (antoniosvasileiou.gr)