Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.
Οι προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές της Τουρκίας, που ήταν προγραμματισμένες για τις 14 Μαΐου, αναμένονταν να είναι μοιραία γεγονότα για τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το κυβερνών κόμμα του AKP. Ωστόσο, παρά τις εβδομάδες αβεβαιότητας σχετικά με το εάν οι εκλογές θα πραγματοποιηθούν όπως είχε προγραμματιστεί μετά τους σεισμούς που κατέστρεψαν τη νότια Τουρκία στις 6 Φεβρουαρίου, καθώς και παρά τις εικασίες ότι η καταστροφή θα μειώσει τις πιθανότητες του Ερντογάν στις κάλπες, οι πρόσφατες εξελίξεις φαίνεται να λειτουργούν υπέρ του.
Ο Ερντογάν διαβεβαιώνει ότι η ψηφοφορία θα διεξαχθεί όπως είχε προγραμματιστεί, εν μέρει επειδή το τουρκικό σύνταγμα δεν επιτρέπει την αναβολή εκλογών, εκτός εάν η Τουρκία βρίσκεται σε πόλεμο με άλλη χώρα και επειδή είναι προς το συμφέρον τόσο του Ερντογάν όσο και του AKP οι εκλογές να διεξαχθούν νωρίτερα παρά αργότερα, προκειμένου να αξιοποιηθούν οι πρόσφατες πολιτικές και οικονομικές τάσεις.
Η οικονομική ανάπτυξη που πέτυχε ο Ερντογάν τις δύο δεκαετίες στην εξουσία του, πρώτα ως πρωθυπουργός και στη συνέχεια ως πρόεδρος από το 2014, έχει γενικά αντιστραφεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια, με τον ρυθμό της φτώχειας να αυξάνεται, το νόμισμα να υποτιμάται και τον πληθωρισμό να καλπάζει. Οι σεισμοί αναμένεται να προστεθούν σε αυτές τις προκλήσεις, με την Παγκόσμια Τράπεζα να υπολογίζει το κόστος των ζημιών σε πάνω από 32,5 δισεκατομμύρια δολάρια και με το κόστος της ανοικοδόμησης να αναμένεται να είναι διπλάσιο.
Ωστόσο, τα επίσημα στοιχεία που δημοσίευσε πρόσφατα η τουρκική κυβέρνηση, δείχνουν ότι η οικονομία αναπτύχθηκε κατά 5,6 % το 2022, με τον χρηματοοικονομικό και ασφαλιστικό τομέα να αναπτύσσεται κατά 21,8 %. Εν τω μεταξύ, οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 9,1 % και οι εισαγωγές κατά 7,9 %, παρά την πτώση προς το τέλος του 2022. Η πολιτική της κυβέρνησης ήταν να στηρίξει την ανάπτυξη αντί να περιορίσει τον υψηλό πληθωρισμό, τον οποίο ο Ερντογάν αντιστάθμισε αυξάνοντας τους μισθούς και τις συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων και περικόπτοντας τα επιτόκια.
Επιπλέον, με τον Ερντογάν να έχει υποσχεθεί ότι η ανοικοδόμηση των κατοικιών θα ολοκληρωθεί εντός ενός έτους, είναι προς το συμφέρον του να διεξαχθούν οι εκλογές πριν εξεταστεί εξονυχιστικά η εκπλήρωση αυτών των υποσχέσεων. Μια έρευνα που επικαλείται το Reuters αποκάλυψε επίσης ότι περισσότεροι άνθρωποι κατηγορούν τους εργολάβους κατασκευών παρά την κυβέρνηση για τις δυσανάλογες ζημιές που προκλήθηκαν στους σεισμούς, λόγω της έλλειψης τήρησης των οικοδομικών κανονισμών και παρά τις στενές σχέσεις μεταξύ ορισμένων από αυτούς τους εργολάβους και του AKP. Ο Ερντογάν και το AKP παρουσιάζονται πλέον ως η λύση του προβλήματος και όχι ως υπεύθυνοι γι’ αυτό, και όσο πιο γρήγορα γίνουν οι εκλογές, τόσο λιγότερος χρόνος υπάρχει για να προκύψουν περισσότερες επιζήμιες αποκαλύψεις.
Οι περιφερειακές εξελίξεις θα μπορούσαν επίσης να ενισχύσουν το μήνυμα του Ερντογάν ότι είναι το έμπειρο χέρι στο τιμόνι σε μια περίοδο αβεβαιότητας. Προσφάτως ο Ερντογάν ανακοίνωσε την υπογραφή Συνολικής Συμφωνίας Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η συμφωνία στοχεύει στην αύξηση του εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών στα 40 δισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα πέντε χρόνια, με έμφαση στην επισιτιστική ασφάλεια και την καθαρή ενέργεια καθώς και τη γεωργική τεχνολογία, που είναι ζωτικοί τομείς για την Τουρκία.
Η συμφωνία βασίζεται σε ένα υπάρχον επενδυτικό ταμείο 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων που δημιούργησαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) για την Τουρκία το 2021. Αλλά υποδηλώνει επίσης θέρμανση των πολιτικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, μετά από μια περίοδο εντάσεων για περιφερειακά ζητήματα, όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα, την οποία υποστηρίζει η Τουρκία και τα ΗΑΕ θεωρούν ως απειλή. Στη διάρκεια του συριακού εμφυλίου πολέμου, σε αντίθεση με την Τουρκία, τα ΗΑΕ δεν διέκοψαν ποτέ τους διπλωματικούς δεσμούς με τη Δαμασκό μετά την έναρξη της σύγκρουσης. Επίσης κατά τον αποκλεισμό του Κατάρ υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ από το 2017 έως πέρυσι, η Τουρκία διατήρησε επαφές με τη Ντόχα και παρέμεινε ένας από τους κύριους εξωτερικούς υποστηρικτές της.
Ο Ερντογάν παρουσιάζει την ηγεσία του ως ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση των περιφερειακών σχέσεων, τις οποίες θεωρεί βασικό παράγοντα για τη διατήρηση της σταθερότητας στο εσωτερικό και στη γειτονιά της Τουρκίας. Ένα παρόμοιο πλαίσιο ισχύει και για την προσέγγισή του στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία οδήγησε την Άγκυρα να διατηρεί σχέσεις τόσο με τη Μόσχα όσο και με το Κίεβο, ενώ διαδραμάτισε σημαντικό μεσολαβητικό ρόλο στη διασφάλιση της Πρωτοβουλίας για τη Μαύρη Θάλασσα τον περασμένο Ιούλιο.
Αν και ο σεισμός του περασμένου μήνα θεωρήθηκε σε μεγάλο βαθμό ως πλήγμα στις πιθανότητες του Ερντογάν στις εκλογές του Μαΐου, οι δύο δεκαετίες στην εξουσία του έχουν δείξει ότι είναι και πανούργος και αδίστακτος όταν πρόκειται να παραμείνει στην εξουσία. Ούτε η τουρκική αντιπολίτευση ούτε οι περιφερειακοί γείτονες της Άγκυρας θα πρέπει να τον υπολογίζουν πρόωρα τελειωμένο.
Μη ξεχνάμε ότι η Τουρκική Δημοκρατία δεν μπορεί να πεθάνει, γιατί δεν έζησε ποτέ !!!!
* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος ΜΧ (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ. (antoniosvasileiou.gr)