Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.
Η Τουρκία αποφάσισε να τοποθετήσει το πυραυλικό σύστημα μεγάλου βεληνεκούς S-400 που αγόρασε από τη ρωσική υπηρεσία εξαγωγής όπλων Rosoboronexport σε μια εγκατάσταση αποθήκευσης αντί να το ενεργοποιήσει και να βαθύνει το ρήγμα που αντιμετωπίζει με τις ΗΠΑ και να διακινδυνεύσει περαιτέρω κυρώσεις.
Η αποκάλυψη ότι οι πύραυλοι είναι αποθηκευμένοι σε άγνωστη τοποθεσία έγινε σε ομιλία του υπουργού Άμυνας Hulusi Akar κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στην Επιτροπή Σχεδιασμού και Προϋπολογισμού του κοινοβουλίου στις 22 Νοεμβρίου 2022.
Ο Akar δεν αποκάλυψε την τοποθεσία όπου είναι αποθηκευμένοι οι πύραυλοι, αλλά ισχυρίστηκε ότι είναι έτοιμοι να αναπτυχθούν σε περίπτωση απειλής και μόλις ληφθεί η απόφαση πού θα αναπτυχθεί το σύστημα αεράμυνας. Οι παρατηρήσεις του έδειξαν ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει αναβάλει τα σχέδια για την ενεργοποίηση των S-400 και δεν θα λάβει απόφαση σχετικά με το πού θα τους αναπτύξει σύντομα.
Μίλησε επίσης για το χρόνο που απαιτείται για τη μεταφορά και την ανάπτυξη του συστήματος S-400 καθώς προσπάθησε να αντικρούσει τις κατηγορίες της αντιπολίτευσης ότι οι πύραυλοι δεν είναι τίποτα άλλο από άχρηστα παλιοσίδερα.
Το σύστημα S-400 απαιτεί χρόνο μεταφοράς για την ανάπτυξη και περίπου 30 λεπτά σύμφωνα με το εγχειρίδιο για να είναι σε ετοιμότητα μάχης στην τοποθεσία όπου αναπτύχθηκε. Όλα είναι έτοιμα, οπότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα κατά τον Akar.
Όταν τέθηκαν παρόμοια ερωτήματα από την ίδια επιτροπή ένα χρόνο νωρίτερα, ο Akar επικαλέστηκε «κρατικά μυστικά» και είπε ότι δεν θα αποκαλύψει λεπτομέρειες για τους ρωσικούς πυραύλους.
Η Τουρκία και η Ρωσία υπέγραψαν σύμβαση στις 11 Απριλίου 2017 για δύο συστήματα S-400 αξίας περίπου 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η πρώτη παράδοση συστοιχιών πυραύλων S-400 ξεκίνησε στις 12 Ιουλίου 2019 και ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2019, χωρίς να παρασχεθεί στην Τουρκία καμία μεταφορά τεχνολογίας. Η Ρωσία απλώς έστειλε τις δύο συστοιχίες S-400 και περισσότερους από 120 πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς ως μέρος της συμφωνίας μαζί με εμπειρογνώμονες για την εκπαίδευση Τούρκων στρατιωτών σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας τους. Η δεύτερη παρτίδα δεν έχει ακόμη παραδοθεί.
Η επιμονή της κυβέρνησης του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να προχωρήσει στην απόκτηση των ρωσικών όπλων είχε υψηλό κόστος για την Τουρκία. Η Άγκυρα όχι μόνο αποβλήθηκε από το παγκόσμιο πρόγραμμα F-35 Joint Strike Fighter αλλά υπέστη και μια σειρά κυρώσεων, εμπάργκο και περιορισμούς στην προμήθεια αμυντικών ειδών από τις ΗΠΑ και άλλους συμμάχους του ΝΑΤΟ.
Η τουρκική αμυντική βιομηχανία επρόκειτο να επωφεληθεί πάρα πολύ από το πρόγραμμα F-35 όσον αφορά τη μεταφορά τεχνολογίας και την πώληση ανταλλακτικών. Περίπου 1.000 εξαρτήματα για μαχητικά αεροσκάφη F-35 κατασκευάζονταν από διάφορες τουρκικές εταιρείες, έως ότου οι ΗΠΑ και οι εταίροι τους αποφάσισαν να τα προμηθευτούν από άλλες χώρες μετά την αγορά των ρωσικών πυραύλων από την κυβέρνηση Ερντογάν. Η Τουρκία έχασε επίσης σχεδόν 11 δισεκατομμύρια δολάρια που περίμενε να κερδίσει από την πώληση αυτών των ανταλλακτικών.
Τον Αύγουστο του 2022, Ρώσοι αξιωματούχοι ισχυρίστηκαν ότι η Τουρκία είχε υπογράψει για την αγορά άλλης μία παρτίδας πυραύλων S-400, αλλά αυτός ο ισχυρισμός δεν επιβεβαιώθηκε από την Άγκυρα, η οποία δήλωσε ότι δεν είχαν γίνει νέες συμφωνίες για την αγορά νέων πυραύλων.
Οι ΗΠΑ έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει την Τουρκία ότι η ενεργοποίηση των πυραύλων S-400 ή η αγορά μιας δεύτερης παρτίδας θα προκαλούσε αυστηρότερες κυρώσεις βάσει του νόμου για την αντιμετώπιση των αντιπάλων της Αμερικής μέσω κυρώσεων (CAATSA). Στις 14 Δεκεμβρίου 2020 οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στην Προεδρία της Αμυντικής Βιομηχανίας της Τουρκίας (Savunma Sanayii Başkanlığı, SSB) και σε ορισμένους από τους κύριους αξιωματούχους της σχετικά με την προμήθεια S-400.
Το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ (OFAC) πρόσθεσε τον Πρόεδρο SSB İsmail Demir, τον Αντιπρόεδρο SSB Faruk Yiğit, τον Serhat Gençoglu, επικεφαλής του Τμήματος Αεράμυνας και Διαστήματος του SSB και τον Mustafa Alper Deniz, διευθυντή προγράμματος για την Περιφερειακή Αεροπορία του SSB Διεύθυνση Αμυντικών Συστημάτων, στη «Λίστα Ειδικών Προσδιορισμένων Υπηκόων και Αποκλεισμένων Προσώπων».
Οι κυρώσεις παγώνουν τα περιουσιακά στοιχεία των τεσσάρων αξιωματούχων στις δικαιοδοσίες των ΗΠΑ και απαγορεύουν την είσοδό τους στις ΗΠΑ. Περιλαμβάνουν επίσης απαγόρευση για τις περισσότερες άδειες εξαγωγής και άδειες προς τον οργανισμό.
Ας πρόσεχε ο κατά φαντασίαν χαλίφης.
Με πληροφορίες από το Nordic Monitor
* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ (www.antoniosvasileiou.gr).