Μπορεί η Ουκρανία να απωθήσει τον ρωσικό στρατό από τη χώρα;

Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.

Η επιτυχημένη αντεπίθεση γύρω από την πόλη του Χάρκοβο ενθάρρυνε το Κίεβο να αυξήσει τις στρατιωτικές του φιλοδοξίες.

Μόλις πριν από ένα δεκαπενθήμερο, οι ρωσικές δυνάμεις βομβάρδιζαν το Χάρκοβο από τις θέσεις τους στα περίχωρα της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Ουκρανίας. Αυτά τα ίδια στρατεύματα έχουν πλέον απωθηθεί έως και 30 χιλιόμετρα πίσω προς τα ρωσικά σύνορα, μετά από μια επιτυχημένη ουκρανική αντεπίθεση που ενθάρρυνε το Κίεβο να αυξήσει τις στρατιωτικές του φιλοδοξίες και τις ελπίδες του να εκδιώξει τους εισβολείς από τη χώρα.

Η Ουκρανία θα μπορούσε να απελευθερώσει όλο το έδαφός της και να νικήσει τον ρωσικό ναυτικό στόλο στη Μαύρη Θάλασσα, εάν δοθεί στο Κίεβο περισσότερη και κατάλληλη στρατιωτική υποστήριξη από τη δύση.

Ουκρανοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι οι δυνάμεις τους θα μπορούσαν να απωθήσουν τα ρωσικά στρατεύματα πριν από το τέλος του έτους, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής του ανατολικού Ντονμπάς, όπου οι μάχες έχουν εστιαστεί και είναι πλέον έντονες.

Εκτιμάται ότι αυτή την εβδομάδα, η Ρωσία είναι προετοιμασμένη για μια παρατεταμένη σύγκρουση και ότι ο Πούτιν εξακολουθεί να έχει στόχους και πέραν του Donbas. Οι ρωσικές αεροπορικές επιδρομές και οι πυραυλικές επιθέσεις συνεχίζουν να πλήττουν κρίσιμες υποδομές της Ουκρανίας, από σιδηροδρόμους και εγκαταστάσεις ηλεκτρικής ενέργειας έως εγκαταστάσεις αποθήκευσης καυσίμων και πυρομαχικών. Δυστυχώς πολλές φορές πλήττουν κατοικίες, σχολεία, νοσοκομεία και άλλες πολιτικές υποδομές.

Υπάρχει μια αναδυόμενη αφήγηση ότι η Ουκρανία κερδίζει, αλλά προς το παρόν με μία πιο ρεαλιστική ματιά, εκτιμώ ότι η Ουκρανία δεν χάνει και η Ρωσία δεν κερδίζει. Ακόμα κι έτσι, η αύξηση της αισιοδοξίας της Ουκρανίας αντανακλά το πώς η στρατιωτική ισορροπία έχει αλλάξει δραματικά κατά τη διάρκεια σχεδόν 85 ημερών μαχών.

Πριν από τις 24 Φεβρουαρίου, όταν ο Πούτιν διέταξε την εισβολή, πολλοί πίστευαν ότι τα ρωσικά στρατεύματα θα συνέτριβαν γρήγορα τις ουκρανικές δυνάμεις, αλλά μετά τη θεαματική αποτυχία της ρωσικής προέλασης στο Κίεβο και στο βόρειο τμήμα της χώρας, η θετική ψυχολογική κατάσταση βρίσκεται τώρα στην πλευρά της Ουκρανίας.

Η νίκη είναι ένας υποκειμενικός διανοητικός χώρος, μια αφήγηση και η Ουκρανία και οι σύμμαχοι της πρέπει να την κατέχουν περισσότερο, ενισχύοντας όχι αυτά που έχασε η Ρωσία αλλά αυτά που συνεχίζει να κερδίζει η Ουκρανία και ότι η δυτική υποστήριξη κάνει τη διαφορά.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μάχη πληροφοριών για τη μικρή πόλη Popasna στο δυτικό άκρο της περιοχής Λουχάνσκ στο Ντονμπάς. Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν σημειώσει μόνο σταδιακή πρόοδο εκεί από τότε που επικέντρωσαν εκ νέου τη στρατηγική τους στην κατάληψη της τεράστιας περιοχής στα τέλη Απριλίου. Όταν οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν την Popasna στις 8 Μαΐου, μια ημέρα πριν από τον ετήσιο εορτασμό της ημέρας της νίκης της Μόσχας, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης την περιέγραψαν ως «απελευθέρωση» και «σημαντική νίκη», ενώ τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης το χαρακτήρισαν τακτική «απόσυρση».

Εν τω μεταξύ, μια πρόσφατη προσπάθεια των Ρώσων να διασχίσουν ένα ποτάμι κατέληξε σε φιάσκο, με εικόνες που δημοσιεύτηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να δείχνουν περισσότερα από 30 τεθωρακισμένα οχήματα να έχουν καταστραφεί ή εγκαταλειφθεί.

Η συνολική εικόνα είναι αδιέξοδο. Η ομάδα Wagner, η ιδιωτική ρωσική ομάδα μισθοφόρων εκτιμάει ότι η Ρωσία χρειάζεται έως και 800.000 στρατιώτες για να νικήσει αποφασιστικά την Ουκρανία. Ωστόσο, η Ρωσία έχει μόνο 100.000 περίπου στρατιώτες που έχουν αναπτυχθεί επί του παρόντος στην Ουκρανία.

Οι Ρώσοι κάθονται πολύ πίσω από την γραμμή επαφής και βομβαρδίζουν με καταιγιστικά πυρά πυροβολικού, αλλά μη έχοντας επαρκές πεζικό για να ακολουθήσει σε κατάληψη των εδαφών που βομβαρδίστηκαν, οι συνδυασμένες επιχειρήσεις όπλων παραμένουν φτωχές και ανύπαρκτες. Οι Ουκρανοί βρίσκονται στην αντίθετη θέση. Έχουν στρατεύματα και τακτικές ικανότητες, αλλά δεν διαθέτουν τη δύναμη πυρός. Το αποτέλεσμα είναι κάτι σαν αδιέξοδο.

Για να προχωρήσει σε μια πλήρη αντεπίθεση, η Ουκρανία χρειάζεται περισσότερο πυροβολικό μεγάλης εμβέλειας για να προσβάλει τις ρωσικές θέσεις βαθιά πίσω από τις γραμμές του μετώπου. Οι δυτικοί σύμμαχοι έχουν προμηθεύσει ήδη περίπου 120 αμερικανικά πυροβόλα Howitzer M-777 μεγάλου βεληνεκούς. Ο στρατός της Ουκρανίας χρειάζεται επίσης περισσότερα φορτηγά, τεθωρακισμένα οχήματα και καύσιμα.

Οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν περισσότερη εμπειρία, καλύτερες τακτικές, ανώτερη επιμελητεία (ΔΜ), καλύτερη διοίκηση και έλεγχο. Γι’ αυτό μπορούν να χρησιμοποιήσουν λιγότερο εξοπλισμό πιο αποτελεσματικά από τους Ρώσους. Η Ουκρανία χρειάζεται επίσης περισσότερα μαχητικά αεροσκάφη, οπλισμένα drones και εξελιγμένα αντιαεροπορικά συστήματα για να εξαπολύσουν μια αντεπίθεση πλήρους κλίμακας. Χωρίς η αεροπορική δύναμη για κάλυψη των επιχειρήσεων από αέρος, μια τεράστια επίθεση θα ήταν παρακινδυνευμένη, αν όχι ανέφικτη.

Μακροπρόθεσμα, η συνεχιζόμενη δυτική παροχή στρατιωτικής βοήθειας με έξυπνα και σύγχρονα οπλικά συστήματα, θα μπορούσε να αλλάξει την ισορροπία προς όφελος της Ουκρανίας.

Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν υποστεί μεγάλες απώλειες. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει εκτιμήσει 15.000 νεκρούς σε μάχης και άλλους 30.000 περίπου τραυματίες, ενώ οι Ουκρανοί λένε ότι ο αριθμός των ρωσικών απωλειών ανέρχεται σε 26.000 νεκρούς.

Ενώ η Μόσχα μπορεί ακόμα να υπολογίζει σε τεράστιες προμήθειες πυροβολικού, Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι οι δυτικές κυρώσεις ανάγκασαν τη Ρωσία να χρησιμοποιεί τσιπ υπολογιστών από πλυντήρια πιάτων σε μέρος του στρατιωτικού της εξοπλισμού. Ο στρατός της Ουκρανίας, εν τω μεταξύ, έχει μια σταθερή βάση ανθρώπινου δυναμικού και ο δυτικός στρατιωτικός εξοπλισμός αντικαθιστά σιγά σιγά τα όπλα της σοβιετικής εποχής, γεγονός που θα διευκολύνει και την προμήθεια πυρομαχικών.

Ο υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι η Βρετανία θα υποστηρίξει οποιαδήποτε χώρα του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας, όπως η Πολωνία, εάν προμηθεύσουν αεροσκάφη MiG της Σοβιετικής εποχής στην Ουκρανία, ένα σχέδιο που ακυρώθηκε τον Μάρτιο μετά τις ανησυχίες των ΗΠΑ ότι κάτι τέτοιο θα προσκαλούσε Ρώσους αντίποινα και κλιμάκωση του πολέμου.

Ωστόσο, το αν αυτή η υποστήριξη θα επιτρέψει στην Ουκρανία να απελευθερώσει ολόκληρη τη χώρα δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο.

* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ (www.antoniosvasileiou.gr).