Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι μια «ιδιοφυΐα», έχει πει ο Ντόναλντ Τράμπ. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ μιλούσε την παραμονή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και έχασε τον θαυμασμό για τον «πολύ έξυπνο» άνδρα στο Κρεμλίνο.
Τι έχει πετύχει λοιπόν αυτή η ιδιοφυΐα; Οκτώ ημέρες μετά την εισβολή και τα ρωσικά στρατεύματα απέτυχαν να κερδίσουν τη γρήγορη νίκη στην οποία υπολόγιζε ο Πούτιν. Η ουκρανική αντίσταση είναι πολύ πιο σκληρή από ό,τι περίμενε ο Ρώσος ηγέτης, καθώς ο στρατός της Ουκρανίας αντεπιτίθεται και ο πληθυσμός κινητοποιείται. Οι αιχμάλωτοι Ρώσοι στρατιώτες έχουν μαγνητοσκοπηθεί να παραπονιούνται ότι τους είπαν ότι πήγαιναν σε εκπαιδευτική αποστολή.
Η διεθνής απάντηση ήταν επίσης πιο σκληρή, πιο συντονισμένη και ενωμένη από ό,τι είχε υπολογίσει ο Πούτιν. Η Ρωσία αποκόπτεται από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ο μεγαλύτερος εναέριος χώρος της Ευρώπης έχει κλείσει για τις ρωσικές αεροπορικές εταιρείες. Υπήρξε μια ιστορική ανατροπή στη γερμανική εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, με το Βερολίνο να στέλνει τελικά όπλα στην Ουκρανία και να δεσμεύεται να δαπανήσει περισσότερο από το 2% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος στην άμυνα. Στη συμμαχία του ΝΑΤΟ έχει δοθεί μια νέα αίσθηση σκοπού. Η Ρωσία μετατρέπεται σε παρία, με την Κίνα να αποτυγχάνει να την υποστηρίξει στον ΟΗΕ, αντ’ αυτού απείχε.
Μέσα στη Ρωσία, πανικόβλητοι πολίτες σπεύδουν να βγάλουν χρήματα από τις τράπεζες. Το ρούβλι έχει πέσει κατακόρυφα σε αξία, όπως και το ρωσικό χρηματιστήριο. Μικρές διαδηλώσεις κατά του πολέμου έχουν ξεσπάσει σε όλη τη χώρα, με τους διαδηλωτές να συλλαμβάνονται αμέσως. Τοπικές 
προσωπικότητες, ολιγάρχες, ακόμη και τα παιδιά ορισμένων Ρώσων αξιωματούχων έχουν καταδικάσει τη σύγκρουση. Οι αξιωματούχοι του ίδιου του Πούτιν νοιώθουν εμφανώς άβολα καθώς λαμβάνουν τις εντολές του μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες. Τα ρωσικά επίσημα μέσα ενημέρωσης έχουν αφεθεί στην απίστευτη θέση να αρνούνται την έκταση του πολέμου, καθώς συνεχίζουν να επιμένουν ότι πρόκειται απλώς για μια ειδική στρατιωτική επιχείρηση για την υποστήριξη των αποσχισμένων περιοχών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ.
Εν τω μεταξύ, η ίδια η Ουκρανία λαμβάνει ένα επίπεδο διεθνούς θαυμασμού και αναγνώρισης που δεν έχει προηγούμενο, από τότε που η χώρα κέρδισε την 
ανεξαρτησία της το 1991. Ο Volodymyr Zelensky, ο Ουκρανός πρόεδρος, που κάποτε τον κορόιδευαν ως κωμικό ηθοποιό χαμηλού επιπέδου, έχει κερδίσει διεθνή αναγνώριση για την εμπνευσμένη ηγεσία του. Η παρουσία του και η γενναιότητα του στους δρόμους του Κιέβου, έρχεται σε έντονη αντίθεση με τη δειλία του Πούτιν, ο οποίος φοβάται πολύ τον ιό για να επιτρέψει στους δικούς του αξιωματούχους σε απόσταση αναπνοής. Επίσης αυξάνονται οι εκκλήσεις για την Ουκρανία, να μπει σε έναν γρήγορο δρόμο για ένταξη στην ΕΕ.
Ο Πούτιν τα «κατάφερε» όλα αυτά σε μόλις οκτώ ημέρες. Αλλά ένας ταπεινωμένος και εγκλωβισμένος Πούτιν είναι πιθανό να γίνει ακόμα πιο επικίνδυνος και αδίστακτος. Αυτό φάνηκε την Κυριακή, όταν ο Ρώσος ηγέτης έθεσε σε επιφυλακή τις πυρηνικές δυνάμεις της χώρας του.
Μη μπορώντας να πετύχει την εύκολη νίκη που περίμενε, ο Πούτιν φαίνεται απίθανο να κάνει πίσω. Η υπερηφάνεια, η παράνοια και η προσωπική του επιβίωση δείχνουν τη χρήση ολοένα και πιο ριζοσπαστικών και επικίνδυνων τακτικών.
Δυτικοί αναλυτές ασφαλείας έχουν προειδοποιήσει για την πιθανή χρήση θερμοβαρικών πυραύλων στην Ουκρανία, εμπρηστικών βομβών τις οποίες η Ρωσία έχει αναπτύξει στην Τσετσενία και τη Συρία και μπορεί να προκαλέσει τεράστιες ανθρώπινες απώλειες. Οι πυρηνικές απειλές που εκτοξεύει ο Πούτιν, αν και ξεκάθαρα σκοπεύουν να εκφοβίσουν, δεν μπορούν να απορριφθούν εντελώς δεδομένης της ψυχικής του κατάστασης.
Δεδομένου ότι ο ίδιος ο Πούτιν φαίνεται πολύ απίθανο να υποχωρήσει, φαίνεται να υπάρχουν λίγοι ειρηνικοί τρόποι εξόδου από αυτή τη σύγκρουση. Μια μικρή αχτίδα ελπίδας προσφέρει η ανακοίνωση ότι Ρώσοι και Ουκρανοί διαπραγματευτές συμφώνησαν να συναντηθούν στα σύνορα της Λευκορωσίας. Ωστόσο, δεν υπάρχει, μέχρι στιγμής, κανένα σημάδι ότι ο Πούτιν είναι έτοιμος να υποχωρήσει από τις μαξιμαλιστικές του απαιτήσεις που θα συνεπάγονταν περαιτέρω τεμαχισμό του ουκρανικού εδάφους και το de facto τέλος της ανεξαρτησίας της χώρας. Το γεγονός ότι ο άνδρας που αρχικά ορίστηκε για να ηγηθεί της αντιπροσωπείας της Ρωσίας είναι ένας κατώτερος πρώην αξιωματούχος, που διακρίνεται για τον ακραίο εθνικισμό του, δεν είναι ένα πολλά υποσχόμενο σημάδι.
Ίσως ο μόνος πραγματικός δρόμος προς την ειρήνη θα ήταν για τη ρωσική κυβερνώσα ελίτ να αναγκάσει τον Πούτιν να φύγει από την εξουσία. Τα βίντεο που δημοσίευσε ο αρχηγός τους και τον δείχνουν να ταπεινώνει μέλη του κατεστημένου ασφαλείας, καθώς τα αναγκάζει να υποστηρίξουν τις πολιτικές του, έχουν σκοπό να δείξουν την απόλυτη εξουσία του. Αλλά αναδεικνύουν επίσης τις αμφιβολίες μέσα στον δικό του στενό κύκλο
Ωστόσο, το σημερινό ρωσικό σύστημα είναι λιγότερο συλλογικό ακόμη και από τη μετασταλινική Σοβιετική Ένωση. Υψηλόβαθμοι σοβιετικοί αξιωματούχοι μπόρεσαν να αναγκάσουν σε παραίτηση τον Nikita Khrushchev, από την εξουσία το 1964. Όμως ο Πούτιν κυβερνά περισσότερο σαν προ σοβιετικός τσάρος. Είναι δύσκολο να δει κανείς πώς μπορεί να κινητοποιηθεί η εσωτερική αντιπολίτευση εναντίον του, εντός της κυβέρνησης.
Είναι, ωστόσο, πιθανό, καθώς αυξάνεται το ανθρώπινο και οικονομικό κόστος του πολέμου, να γίνει πιο δύσκολο να συγκρατηθούν οι δημόσιες διαμαρτυρίες 
ενάντια στη σύγκρουση. Τα ρωσικά στρατεύματα εντός της Ουκρανίας μπορεί επίσης να αποθαρρύνονται καθώς έχουν απώλειες και λαμβάνουν εντολή να χρησιμοποιήσουν βάναυσες τακτικές εναντίον αμάχων. Τελικά κάποιος συνδυασμός άγχους της ελίτ, στρατιωτικής αποτυχίας και λαϊκής δυσαρέσκειας θα μπορούσε να αναγκάσει τον Ρώσο ηγέτη να παραιτηθεί. Αλλά, προς το παρόν, ο κίνδυνος που εγκυμονεί ο Πούτιν για την Ουκρανία, τη Ρωσία και τον κόσμο μόνο αυξάνεται.
Με πληροφορίες από ft.com
* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ (www.antoniosvasileiou.gr).