Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 – 24 Αυγούστου 1779), γνωστός και ως Πατροκοσμάς, ήταν Ελληνορθόδοξος μοναχός. Μια μεγάλη μορφή της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας ήταν αναμφίβολα ο Κοσμάς ο Αιτωλός. Πολυσχιδής προσωπικότητα, λόγιος, ιεροκήρυκας, κοινωνικός μεταρρυθμιστής και διαφωτιστής, γνωστός και ως Πατροκοσμάς. Έλληνόρθοδοξος ιερομόναχος, ιερομάρτυρας, ισαπόστολος και εθνεγέρτης. Υπήρξε η πλέον δραστήρια και επιβλητική φυσιογνωμία του νεοελληνικού Μαρτυρολογίου.
Γεννήθηκε στο Μεγάλο Δέντρο της Αιτωλίας το 1714 από γονείς θεοσεβούμενους. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο ιεροδιδασκαλείο στη Σιγδίτσα Φωκίδας και στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα στη Μονή της Αγίας Παρασκευής στα Βραγγιανά των Αγράφων.
Οι Τούρκοι τον συνέλαβαν στις 24 Αυγούστου 1779 και με το πρόσχημα ότι θα τον οδηγήσουν στον Κούρτ Πασά, τον πήγαν στην όχθη ενός ποταμού κοντά στο Κολικόντασι της Αλβανίας και τον κρέμασαν σε ένα δέντρο.
Κατόπιν, έδεσαν στο τίμιο λείψανό του μια βαριά πέτρα και το έριξαν στο ποτάμι για να μη βρεθεί ποτέ. Βρέθηκε μετά από τρείς ημέρες.
Ο τάφος του βρίσκεται στην Ιερά Μονή του Αγίου Κοσμά, κοντά στο χωριό Κολικόντασι, βορειοδυτικά του Φίερι της Αλβανίας, όπου το 2018 είχα την ευλογία να προσκυνήσω.
Το 1961 ανακηρύχθηκε άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και εορτάζεται στις 24 Αυγούστου.
Απολυτίκιο Αγίου Κοσμά του Αιτωλού:
