Μία από τις μάχες του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων του 1821 που συνήφθη, κατά το δεύτερο έτος της επανάστασης, στις 4 Ιουλίου του 1822, παρά το χωριό Πέτα, κοντά στην Άρτα, μεταξύ Ελλήνων αγωνιστών, συνεπικουρούμενων από το Τάγμα των Φιλελλήνων εναντίον οθωμανικού τακτικού στρατού συνεπικουρούμενου από σώματα ατάκτων μισθοφόρων Τουρκαλβανών.
Η έκβαση της μάχης ήταν η ολέθρια ήττα Ελλήνων και Φιλελλήνων, και οι συνέπειες της υπήρξαν ιδιαίτερα δυσάρεστες για τους Σουλιώτες και για τη συνέχιση του απελευθερωτικού αγώνα στην Ήπειρο.
Τη νύχτα της Δευτέρας 3η προς 4η Ιουλίου 1822, δύναμη αποτελούμενη από περίπου 8.000 Οθωμανούς στρατιώτες με επικεφαλής τους πασάδες Μεχμέτ Ρεσίτ Κιουταχή και Ισμαήλ Πλιάσα, βγήκε από την Άρτα. Το Πέτα βρίσκεται σε μια κορυφογραμμή από βορρά προς νότο με απότομες πλαγιές που βλέπουν προς την Άρτα. Στα αριστερά τοποθετήθηκαν οι Φιλέλληνες, πιο δεξιά το πυροβολικό τους, στη συνέχεια το σώμα των Επτανησίων με τον Σπύρο Πανά, και στο δεξιό άκρο πάνω σε ένα λόφο ο Γώγος Μπακόλας με τους πολεμιστές του. Σε άλλη κορυφογραμμή πιο πίσω και ως εφεδρείες, τοποθετήθηκαν τα άτακτα σώματα των Μπότσαρη, Βαρνακιώτη, Βλαχόπουλου, Ίσκου, Γάτσου, Δημοτσέλιου κ.α. οπλαρχηγών, που όμως συνολικά η δύναμή τους δεν ξεπερνούσε τους 2.000 μαχητές.
Η μάχη άρχισε από τα χαράματα και κράτησε έως το απόγευμα. Η πορεία της μάχης ευνοούσε την ελληνική πλευρά, όμως στο ύψωμα που κατείχε ο Μπακόλας φάνηκαν ξαφνικά περίπου 80 Τούρκοι σημαιοφόροι. Οι Έλληνες ερμήνευσαν αυτό το περιστατικό ως προδοσία του Μπακόλα και οπισθοχώρησαν, και καθώς άργησε η διαταγή της οπισθοχώρησης οι Φιλέλληνες που έμειναν στη μάχη περικυκλώθηκαν από τους εχθρούς. Οι 11 Πολωνοί Φιλέλληνες, με αρχηγό τους τον Μιρζέφσκι, οχυρώθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του Πέτα όπου βρήκαν τραγικό θάνατο. Από το Τάγμα των Φιλελλήνων (Ιταλοί, Γερμανοί, Γάλλοι, Ελβετοί, Βέλγοι, Ολλανδοί, Δανοί, Σουηδοί, Πολωνοί, Ούγγροι) 67 ή 68 σκοτώθηκαν, ανάμεσα τους και ο διοικητής του τακτικού στρατεύματος συνταγματάρχης Πιέτρο Ταρέλλα, όπως και ο διοικητής της διλοχίας 120 φιλελλήνων αξιωματικών, Ιταλός συνταγματάρχης Αντρέα Ντάνια. Ηρωικό θάνατο βρήκε και ο Γάλλος λοχαγός Μονιάκ, παλεύοντας μόνος και κυκλωμένος από τον εχθρό, ενώ ο βαριά πληγωμένος στρατηγός Νόρμαν είπε στον Μαυροκορδάτο: «πρίγκηπα, όλα τα χάσαμε, εκτός από την τιμή». Μόλις και μετά βίας, 25-30 φιλέλληνες, έχοντας επικεφαλής τους λοχαγούς Χέλμαν (Γερμανός) και Ανναί (Βέλγος) κατάφεραν να ανοίξουν δρόμο με τα σπαθιά τους και να διασπάσουν έτσι τον κλοιό, συνεπικουρούμενοι την επέμβαση του Μπακόλα και των ανδρών του, ώστε πέτυχαν τελικά να διασωθούν, καταφεύγοντας μέσω μίας ορεινής αφύλακτης διάβασης στα παρακείμενα υψώματα. Διασωθείς ήταν και ο υποδιοικητής των φιλελλήνων, Ιταλός αντισυνταγματάρχης Γκουμπερνάτις. Οικτρή ήταν η τύχη όσων πιάστηκαν αιχμάλωτοι, καθώς υποχρεώθηκαν από τους Τούρκους να μεταφέρουν τα κομμένα κεφάλια των νεκρών συναγωνιστών τους στην Άρτα. Εκεί, ύστερα από σκληρότατα βασανιστήρια, αποκεφαλίστηκαν άπαντες πλην ενός.
Οι απώλειες της ελληνικής πλευράς στο Πέτα ήταν πολύ βαρύτερες σε σχέση με κάθε άλλη μάχη κατά τα τρία πρώτα χρόνια της επανάστασης. Το κύριο αίτιο της ήττας ήταν ο συνδυασμός δύο τακτικά ασυμβίβαστων στρατευμάτων σε μια ενιαία διάταξη μάχης, δηλαδή οι άτακτες ελληνικές μονάδες από τη μια και το Τάγμα των Φιλελλήνων και το Σύνταγμα Ταρέλλα (120 ανδρών) από την άλλη.
