Η εισβολή στην Ουκρανία αποκαλύπτει το θέμα της επάρκειας των πολεμικών αποθεμάτων της Δύσης.

Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.

Σχεδόν 10 μήνες μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι σύμμαχοι που υποστήριξαν την πολεμική προσπάθεια του Κιέβου ανησυχούν όλο και περισσότερο από τον αγώνα για αύξηση της παραγωγής πυρομαχικών καθώς η σύγκρουση καταναλώνει τα αποθέματά τους.

Διακυβεύεται όχι μόνο η ικανότητα της Δύσης να συνεχίσει να παρέχει στην Ουκρανία τα όπλα που χρειάζεται, αλλά και η ικανότητα των συμμάχων να δείξουν σε αντιπάλους όπως η Κίνα ότι έχουν μια βιομηχανική βάση που μπορεί να παράγει επαρκή όπλα για να δημιουργήσει μια αξιόπιστη άμυνα έναντι πιθανής επίθεσης.

Η Ουκρανία έχει επικεντρώσει τη Δύση στο τι πραγματικά έχει σημασία και αυτό δεν είναι τίποτε άλλο από την ικανότητα παραγωγής οπλικών συστημάτων και πυρομαχικών.

Αφού έστειλαν περισσότερα από 40 δισεκατομμύρια δολάρια στρατιωτικής υποστήριξης στην Ουκρανία, κυρίως από υπάρχοντα αποθέματα, τα υπουργεία Άμυνας των μελών του ΝΑΤΟ ανακαλύπτουν ότι οι αδρανείς γραμμές παραγωγής όπλων δεν μπορούν να ενεργοποιηθούν από τη μια μέρα στην άλλη. Η αύξηση της παραγωγικής ικανότητας απαιτεί επενδύσεις οι οποίες, με τη σειρά τους, εξαρτώνται από την εξασφάλιση μακροπρόθεσμων συμβολαίων παραγωγής. Οι ΗΠΑ έχουν στείλει περίπου το ένα τρίτο του αποθέματος αντιαρματικών πυραύλων Javelin στην Ουκρανία και το ένα τρίτο του αποθέματος αντιαεροπορικών πυραύλων Stinger. Αλλά έχει μικρή προοπτική να μπορέσει να τα αντικαταστήσει σύντομα.

Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει στραφεί σε ένα τρίτο μέρος, το οποίο αρνήθηκε να κατονομάσει, για να ανανεώσει τα αποθέματα αντιαρματικών πυραύλων NLAW που έχουν εξαντληθεί. Τα αποθέματα όπλων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι ακόμη πιο χαμηλά. Όταν η Γαλλία έστειλε έξι αυτοκινούμενα οβιδοβόλα Caesar στην Ουκρανία τον Οκτώβριο, μπορούσε να το κάνει μόνο εκτρέποντας μια παραγγελία της Δανίας για το πυροβολικό υψηλής τεχνολογίας.

Υπάρχουν δύο βασικοί παράγοντες για τους οποίους τα Δυτικά έθνη δυσκολεύονται να καλύψουν νέες στρατιωτικές προμήθειες.

Ο πρώτος είναι δομικός. Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αυτές οι χώρες έχουν καρπωθεί ένα μέρισμα ειρήνης μειώνοντας τις στρατιωτικές δαπάνες, περιορίζοντας τις αμυντικές βιομηχανίες και προχωρώντας σε λιτή παραγωγή ανάγκης και χαμηλά αποθέματα εξοπλισμού όπως πυρομαχικά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η καταπολέμηση των ανταρτών και των τρομοκρατών δεν απαιτούσε το ίδιο είδος βαρέων όπλων που απαιτούνται σε χερσαίες συγκρούσεις υψηλής έντασης.

Η Ουκρανία άλλαξε αυτή την υπόθεση. Κατά τη διάρκεια έντονων μαχών στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς αυτό το καλοκαίρι, η Ρωσία χρησιμοποίησε περισσότερα πυρομαχικά μέσα σε δύο ημέρες από ό,τι έχει στο απόθεμά του ο βρετανικός στρατός. Υπό τους ρυθμούς κατανάλωσης πυροβολικού της Ουκρανίας, τα βρετανικά αποθέματα μπορεί να διαρκέσουν μια εβδομάδα και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι του Ηνωμένου Βασιλείου δεν βρίσκονται σε καλύτερη θέση, σύμφωνα με έκθεση του think-tank του Royal United Services Institute στο Λονδίνο.

Η Δύση έχει πρόβλημα με περιορισμένη αμυντική βιομηχανική ικανότητα. Θα χρειαστεί ένα μεγάλο πρόγραμμα βιομηχανικής επέκτασης εάν τα έθνη της Δύσης θέλουν να ξαναχτίσουν την ικανότητα σχεδιασμού, παραγωγής και αποθήκευσης μεγάλων ποσοτήτων πυρομαχικών.

Ο δεύτερος παράγοντας είναι η γραφειοκρατία. Οι κυβερνήσεις λένε ότι έχουν δεσμευτεί για μεγαλύτερους αμυντικούς προϋπολογισμούς. Ωστόσο, μέσα σε τόση οικονομική αβεβαιότητα, άργησαν να συντάξουν τις πολυετείς συμβάσεις προμηθειών που χρειάζονται οι αμυντικοί όμιλοι για να επιταχύνουν την παραγωγή.

Είναι ένα πρόβλημα εταιρικής χρηματοδότησης. Καμία εταιρεία δεν θέλει να επενδύσει σε μια δεύτερη εργοστασιακή γραμμή για να ενισχύσει την παραγωγή χωρίς μακροπρόθεσμη, συμβατική βεβαιότητα. Θα εξακολουθεί να είναι η Ρωσία απειλή σε πέντε χρόνια και, αν δεν είναι, θα συνεχίσουν οι κυβερνήσεις να αγοράζουν όπλα από τις εταιρείες τότε;

Αυτή η έλλειψη βεβαιότητας ισχύει και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Η Saab, η σουηδική αμυντική και αεροδιαστημική εταιρεία που κατασκευάζει NLAWs και μαχητικά αεροσκάφη Gripen, λέει ότι έχει συνομιλίες με πολλές κυβερνήσεις για νέες παραγγελίες, αλλά η πρόοδος στην υπογραφή συμβάσεων ήταν αργή.

 

Η βρετανική BAE Systems λέει επίσης ότι βρίσκεται σε συζητήσεις με τη βρετανική κυβέρνηση για την αύξηση της παραγωγής ορισμένων πυρομαχικών, ενώ οι αμερικανικές αμυντικές εταιρείες έχουν παρόμοια παράπονα για την έλλειψη σαφούς ένδειξης ζήτησης από την Ουάσιγκτον.

Βρίσκονται σε μια κατάσταση λειτουργίας με προκαταβολή των χρημάτων, επειδή οι αμυντικές εταιρείες ανησυχούν ότι εάν επεκτείνουν την ικανότητα παραγωγής και μετά ο πόλεμος θα τελειώσει, το υπουργείο Άμυνας θα τερματίσει τις συμβάσεις. Ήδη ορισμένοι κατασκευαστές άμυνας παράγουν ήδη με πλήρη δυναμικότητα, με βάρδιες να λειτουργούν 24 ώρες την ημέρα.

«Όταν θα έχουμε ξεκάθαρη εικόνα για το ποιο θα είναι το μέγεθος της ζήτησης, είμαστε πρόθυμοι να χρηματοδοτήσουμε την επέκταση της παραγωγής», δήλωσε ο Frank St John, επικεφαλής επιχειρησιακός διευθυντής της Lockheed Martin, που κατασκευάζει πυραυλικά συστήματα πυροβολικού Himar και Javelins.

Εκτιμάται ότι ακόμη ο εφοδιασμός της Ουκρανίας δεν έχει θέσει σε κίνδυνο τη στρατιωτική ετοιμότητα των Δυτικών χωρών, ενώ οι ρωσικές στρατιωτικές ελλείψεις είναι πολύ χειρότερες. Η Μόσχα πρέπει να προμηθευτεί όπλα, όπως βλήματα πυροβολικού και μη επανδρωμένα αεροσκάφη από τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν.

Ωστόσο, ενώ υπάρχει σχεδόν συναίνεση σε όλο το ΝΑΤΟ, ειδικά τα Ευρωπαϊκά μέλη του, σχετικά με την ανάγκη να αυξήσουν τις στρατιωτικές και αμυντικές βιομηχανίες τους, οι εταιρείες μπορούν να προχωρήσουν μόνο όταν αποκτήσουν μεγαλύτερη συμβατική οικονομική βεβαιότητα.

Τα συμβόλαια και τα χρήματα έχουν σημασία για τις αμυντικές βιομηχανίες. Μόλις δοθούν τα χρήματα σε παραγγελίες, θα τα πάρουν και θα ανταποκριθούν γιατί αυτή είναι η δουλειά τους.

Με πληροφορίες από το ft.com

* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ (www.antoniosvasileiou.gr).