Μια μικρή ιστορία ενός χωριού που γράφτηκε στα χρόνια της κατοχής σαν σήμερα 28 Ιουλίου του 1943, του δασκάλου Χρήστου Αποστόλου.

Από ανάρτηση του Χρήστου Αποστόλου στο Facebook.

Το 1943 το αντάρτικο στην Ελλάδα δημιουργεί αρκετά προβλήματα στους Γερμανοϊταλούς και τους Βούλγαρους κατακτητές. Οι Βρεττανοί και το συμμαχικό στρατηγείο πιέζουν για συνάντηση και συμφωνία τις ανταρτικές ομάδες του ΕΔΕΣ και του ΕΑΜ στην Ήπειρο για κοινές επιχειρήσεις εναντίον των κατακτητών και αφήνουν να διαρρεύσει η φήμη ότι η μεγάλη απόβαση των συμμάχων θα γίνει στα παράλια του Ιονίου.

Μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο οι Γερμανοί στέλνουν στην Ήπειρο την περίφημη για τις αγριότητες και τις μεθόδους της, την μεραρχία Εντελβάις να καταπνίξει το αντάρτικο και να τρομοκρατήσει τους κατοίκους με τον γνωστό σε αυτούς τρόπο. για να μην βρουν βοήθεια οι συμμαχικές δυνάμεις όταν θα επιχειρήσουν την απόβαση.

Έτσι από τη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στην Ήπειρο στις 9 Ιουλίου άρχισαν να εκτελούν αδιακρίτως όσους έβρισκαν μπροστά τους και να προκαλούν καταστροφές σε πολλά χωριά της Ηπείρου.

Στις 25 Ιουλίου κατεβαίνοντας το 98ο σύνταγμα της μεραρχίας από τα Γιάννινα και για να κρατήσουν τον δρόμο Γιάννινα Άρτα και Πρέβεζα ανοιχτό, εκτελούν στην Μουσιωτίτσα 175 κατοίκους, στο Κουκλέσι 24 και στη Βούλιστα 28.

Στις 26 Ιουλίου, ένα Ιταλικό τάγμα επιτίθεται στο τάγμα Ξηροβουνίου στην περιοχή των Πέντε Πηγαδίων, δεν καταφέρνουν τίποτα και έχουν μεγάλες απώλειες, πάνω από σαράντα νεκρούς και αρκετούς τραυματίες. Μετά από αυτό αρχίζουν να εκτελούν τους αμάχους Πεντεπηγαδιώτες και τους αιχμάλωτους από τα γύρω χωριά, όπως οι Ραψαίοι. 26 και 27 Ιουλίου εκτελούν εκεί 74 κατοίκους.

Την άλλη μέρα στις 27 το πρωΐ Γερμανοί προχωρούν άλλοι από Κλεισούρα, άλλοι από Πέντε Πηγάδια προς Γοργόμυλο και Γυμνότοπο. Οι Γοργομυλιώτες, ενώ αρχικά συζητούσαν, στη θέση Άγιοι Απόστολοι να υψώσουν λευκή σημαία και να προσφέρουν τρόφιμα στους Γερμανούς , ο χωριανός τους Γιώτη Καλαμίδας, που είχε τα πρόβατα στο Γραμματικό πληροφορήθηκε από κάποιον Κλεισουριώτη, ότι οι Γερμανοί και Ιταλοί εκτέλεσαν πολλούς στα Πέντε Πηγάδια. Έτρεξε και πήγε στη συγκέντρωση και τους ειδοποίησε ότι οι Γερμανοί στα Πέντε Πηγάδια “σκοτώνουν τους Κλεισουργιώτες”. Μετά από αυτό οι Γοργομυλιώτες έφυγαν προς το Μακρύκαμπο για να κρυφτούν.

Οι Γερμανοί από τη Βούλιστα βλέποντας την κίνηση στο μονοπάτι για τον Μακρύκαμπο, χτυπούσαν με τα πυροβολικό και σκότωσαν έναν από Κλεισούρα, τον Μάρκο Κατσέλη και έναν από Τσαγκαρόπουλο, τον Αντρέα Κωνσταντίνου. Στον δρόμο συνάντησαν και τον ανάπηρο Βασίλη Κίτσιο (τυφλός) από το Τσαγκαρόπουλο και τον εκτέλεσαν. Επίσης σκότωσαν και έναν από το Γοργόμυλο στη θέση Χαλίκια, τον Κωνσταντίνο Χριστοδούλου.

Μια ομάδα Γερμανών περίπου τριάντα προχωρούσαν προς Γυμνότοπο και στα Ξεράδια, όσους άντρες έβρισκαν στο δρόμο τους τους έπαιρναν μαζί τους και τους είχαν και για οδηγούς. Αυτοί ήταν περίπου δέκα, ξέρουμε τα ονόματα μόνο του Στράτου Βάσιου, του Γιάννη Καραπέτση και του παιδιού του Βαγγέλη. Ο Γιάννης ήταν ο πατέρας της γυναίκας του Δημήτρη Κολιού.

Όταν έφτασαν στα Φαλάτια είδαν κάποιους που προσπαθούσαν να φύγουν και να κρυφτούν. Τότε ο Γερμανός έστησε το πολυβόλο , έριξε μια ριπή και σύμφωνα με την μαρτυρία των Γοργομυλιωτών όταν πέτυχε και σκότωσε τον έναν, αυτός είπε «καπούτ» και οι άλλοι του είπαν «Μπράβο».

Ο χωριανός μας που εκτελέστηκε στη θέση “λιαποκάλυβα” ήταν ο Γάκη Κώστας ( Γεώργιος Αθανασίου ) και αυτός που σώθηκε ήταν ο εγγονός του Γεώργιος Αθανασίου. Σε αυτή την κατάσταση οι χωριανοί μας δεν ήξεραν τι να κάνουν έτσι έμειναν στα σπίτια τους και συνέχιζαν να κάνουν τάχα αμέριμνοι τις δουλειές τους και να αρμαθιάζουν τον καπνό. Όταν μπήκαν στο χωριό οι Γερμανοί άρχισαν να συλλαμβάνουν και να συγκεντρώνουν τους άντρες και τους οδήγησαν στην τοποθεσία “Γρεντζελιές” με σκοπό να τους εκτελέσουν. Όλοι μαζί με τους Γοργομυλιώτες ήταν περίπου σαράντα άντρες. Δεν τους έπιασαν όλους τους χωριανούς γιατί αρκετοί ήταν στον κάμπο, στο Βαθύ για να ποτίσουν τα καλαμπόκια ή να μαζέψουν χορτάρια για τα πρόβατα.

Από τους χωριανούς που έπιασαν και τους πήγαιναν για εκτέλεση ξέρουμε μόνο τα ονόματα των Γρηγόρη Μάγγου, τον Ηλία Μίχο, τον Σταύρο Η. Χρήστου, τον Αθανάσιο Ι. Αποστόλου, τον Αθανάσιο Κ. Παππά, τον Αριστείδη Παπαβασιλείου, τον Θωμά Μ. Κολιό, τον Δημήτριο Μ. Κολιό, τον Γεώργιο Α Γιαννούλα, τον Μάνθο Καραγιάννη, τον Πάνο Καραγιάννη, τον Κωνσταντίνο Γ. Αθανασίου. Μέχρι στιγμής αυτούς ξέρουμε. Συνεχίζουμε όμως να διασταυρώνουμε τις πληροφορίες για τους άλλους.

Τότε η σύζυγος του Αθανασίου Αποστόλου, η Κυριακούλα, πήρε τον γιο της τον Γρηγόρη επτά χρονών περίπου και τους ακολούθησε . Όταν έφτασε εκεί στη θέση περίπου που είναι σήμερα η δεξαμενή του χωριού, και είδε ότι είχαν στήσει το πολυβόλο και ετοιμάζονταν να τους εκτελέσουν, πήρε τον Γρηγόρη και μπήκε ανάμεσα από τους Γερμανούς και τους χωριανούς μας και άρχισε κλαίγοντας να τους παρακαλάει να μην τους εκτελέσουν. Ήξερε και μια λέξη Ιταλικά και τους έλεγε «κρίμα πίκολα, μη, ορφανά πίκολα» και γονάτιζε προς τη Αγία Κυριακή που ήταν απέναντι σταυροκοπιόνταν και φώναξε με όλη τη δύναμή της «Αγία Κυριακή σώσε μας , σώσε μας Αγία Κυριακή». Από κοντά και ο μικρός Γρηγόρης τους παρακαλούσε «μη σκοτώσετε τον πατέρα μου».

Μπροστά σε αυτό που συνέβαινε εκείνη τη στιγμή, ένας Γερμανός που μιλούσε Ελληνικά, πήρε κοντά του τον Γρηγόρη τον πήρε στα χέρια και καλοσυνάτα με γαλιφιές και με ήρεμο τρόπο τον ρώτησε ποιός είναι ο πατέρας σου; αν και τον είχε δει νωρίτερα που αγκάλιαζε τον πατέρα του, ο Γρηγόρης του τον έδειξε.

• Θα τον αφήσουμε τον πατέρα σου αν μας φέρεις το ντουφέκι που έχει ο πατέρας σου στο σπίτι
• Δεν έχει ο πατέρας μου ντουφέκι του απάντησε.
• Δεν είδες κανέναν να έχει ντουφέκι;
• Όχι δεν είδα κανέναν να έχει ντουφέκια.

Τώρα θέλεις οι Γερμανοί να πίστεψαν το μικρό παιδί, ότι δεν είχαν όπλα, άρα δεν ήταν αντάρτες και άρα δεν ήταν επικίνδυνοι για αυτούς, θέλεις βοήθησε και η Αγία Κυριακή «μεγάλη η χάρη της», όπως έλεγε και η θεία Θανάσαινα, Κυριακούλα, δεν τους εκτέλεσαν. Τους πήραν και τους έκλεισαν στο σπίτι του Κώστα Γιάννη Καραγιάννη. Ήταν το μόνο σπίτι που είχε κάγκελα στα παράθυρα και έστησαν το πολυβόλο στην στέρνα απέναντι από την πόρτα. Την άλλη μέρα θα αποφάσιζαν τι θα έκαναν με αυτούς.

Η Κυριακούλα Αποστόλου μετά από αυτό πήγε στις οικογένειες που οι άντρες των ήταν κλεισμένοι στο σπίτι του Καραγιάννη και συγκέντρωσε κότες, αυγά, τυριά και ψωμιά και τα πήγε πεσκέσι στους Γερμανούς να τους καλοπιάσει.

Το βράδυ οι μελλοθάνατοι συνεννοήθηκαν και ορκίστηκαν ότι αν τους πάνε για εκτέλεση, να ορμήσουν όλοι πάνω στους Γερμανούς και ίσως γλιτώσουν μερικοί. Όμως δεν χρειάστηκε γιατί το πρωΐ στις 28 Ιουλίου, τους αφήσαν ελευθέρους, αφού πείστηκαν ότι δεν έχουν όπλα και δεν είναι αντάρτες..

Είχαν όμως και την τύχη με το μέρος τους. Γιατί αν τους έψαχναν θα έβρισκαν στο ζωνάρι του Γιάννη Καραπέτση την χειροβομβίδα που είχε μαζί του.

Να σημειώσουμε ότι αρκετοί από τους συλληφθέντες ήταν αντάρτες στο σύνταγμα Ξηροβουνίου του Αλέκου Παπαδόπουλου.

Αλλά δεν ήταν μόνο ο Αθανασίου που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς. Μετά από δύο ημέρες στις 30 Ιουλίου, σκότωσαν τον Χρήστο Κ. Καραγιάννη στη θέση Μαρκάτες που έψαχνε για τα γίδια του και στις 2 Οκτωβρίου σκότωσαν στα Ανωγειατά την Παναγιώτα συζ. του Γιώργου Γιαννούλα ενώ πήγαινε στον αδερφό της στην Παντάνασσα.