Εθνικά επιζήμιο να δίνουμε την εντύπωση ότι αναζητούμε συνεχώς προστάτη

Γράφει ο Στρατηγός (εα) Κωνσταντίνος Ζιαζιάς, Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΣ

Υπεγράφη πρόσφατα  τo τροποποιητικό πρωτόκολλο της πενταετούς Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας Ελλάδας και ΗΠΑ (MDCA) η μάλλον, για να είμαστε ακριβείς ,υπεγράφη  μια στρατιωτική συμφωνία παραχώρησης διευκολύνσεων στις Ένοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ στην ελληνική επικράτεια. Με την  Συμφωνία παρέχονται σημαντικές στρατιωτικές διευκολύνσεις για τις Αμερικανικές Ένοπλες Δυνάμεις , οι οποίες  μπορούν να αναπτυχθούν περαιτέρω σε ελληνικές περιοχές ενδιαφέροντος (Αλεξανδρούπολη, Λιτόχωρο, Σούδα, Στεφανοβίκειο, Βόλο ,Λάρισα).

Είναι μια  καλή, αλλά φανερά  «ετεροβαρής» στρατιωτική αμυντική συμφωνία, η οποία όμως συμβάλει και αυτή στην λεγόμενη στρατηγική εξισορρόπηση της απειλής, που είναι η Τουρκία, προσθέτει, με την κατάλληλη βέβαια διαχείριση, σημαντική «ενέργεια» στην δημιουργία συνθηκών ρεαλιστικής αποτροπής. Η Συμφωνία αυτή, όπως και η Ελληνογαλλική ,δεν είναι «στατική», αλλά δημιουργεί ένα πλαίσιο και παράγει μια δυναμική, που λειτουργεί σε πολλά επίπεδα και σε βάθος χρόνου. Βέβαια πρόκειται για μια παλιά συμφωνία, που έχουμε τώρα το δεύτερο τροποποιητικό πρωτόκολλο, που μελετώντας κάποιος δεν θα βρει σημαντικές και ουσιαστικές διάφορες  από την προηγούμενη.

Επιπλέον με την επιστολή του Αμερικανού ΥΠΕΞ κ. Blinken προς τον Έλληνα Πρωθυπουργό, για ενίσχυση της αμυντικής Συμφωνίας, δίνονται εγγυήσεις, έστω και με διασταλτική ερμηνεία, και χρήσιμες πολιτικές και διπλωματικές διατυπώσεις, δηλώνεται με φιλολογικό και όχι με ρεαλιστικό και πρακτικό τρόπο:

• Η δέσμευση των ΗΠΑ για την αμοιβαία προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας από απειλές ή ένοπλη επίθεση. Η σχετική αναφορά, η οποία περιλαμβάνεται επίσης στην Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας, επαναλαμβάνεται, αυτή τη φορά σε μονομερές πολιτικό κείμενο που υποδηλώνει την δέσμευση της χώρας αυτής για την προστασία της Ελλάδας έναντι κάθε είδους εξωτερικής απειλής.
• Η ρητή αναφορά στην δυνατότητα ανάπτυξης Αμερικανικών Δυνάμεων σε Ελληνικά νησιά πέραν της Κρήτης. Σε μια πρωτότυπη κίνηση, οι ΗΠΑ τονίζουν ότι οι Αμερικανικές δυνάμεις θα μπορούν να επιχειρούν ή να πραγματοποιούν εκπαιδευτικές ασκήσεις τόσο στην ηπειρωτική Ελλάδα, όσο και σε νησιά. Με τον τρόπο αυτό, οι ΗΠΑ επιβεβαιώνουν  με «ήπιο» τρόπο την άσκηση πλήρους κυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά της και βεβαίως την δυνατότητα στρατιωτικοποίησης τους. Η συμπερίληψη της Σκύρου θα αποτελούσε έμπρακτη απόρριψη, εκ μέρους των ΗΠΑ, των πολυετών τουρκικών απαιτήσεων για αποστρατιωτικοποίηση πολλών νησιών του Αιγαίου.
• Η  ρητή αναφορά στην ανάγκη σεβασμού της κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας, καθώς και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στη βάση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Η αναφορά σε κυριαρχικά δικαιώματα αποτελεί ένα σημαντικό  νέο στοιχείο, καθώς οι ΗΠΑ «αναγνωρίζουν» και ζητούν τον πλήρη σεβασμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στην Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη, καθώς και στην Υφαλοκρηπίδα της.

Γενικά πρόκειται για μια επιστολή με γενική αναφορά στην προστασία της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας, που περιορίζεται σε γενικόλογες αναφορές και κοινότυπες χιλιοειπωμένες εκφράσεις, που δεν συνοδεύεται με έμπρακτες εγγυήσεις για στρατιωτική συνδρομή σε περίπτωση ένοπλης τουρκικής απειλής και επίθεσης. Περιέχει όμως και ορισμένες γενικές  θετικές για την Ελλάδα διατυπώσεις, αλλά αυτή καθ’ εαυτή η επιστολή  δεν συνιστά ισχυρή δέσμευση, δεν παρέχει καμία συμβατική δέσμευση  των ΗΠΑ προς την Χώρα μας. Αυτές οι επιστολές, όπως μας διδάσκει η ιστορική πείρα και από αυτά που οι ίδιοι οι Αμερικανοί δηλώνουν διαχρονικά, δεν είναι τίποτε άλλο πάρα ένα «άυλο δώρο» για τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις που παραχωρούμε στις Ένοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ, εδώ και δεκαετίες. Είναι ένα αντίδωρο που έχει  κατ’ αρχήν κυρίως διπλωματική σημασία. Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε  με την αντίστοιχη επιστολή του Χένρυ Κίσινγκερ στον Έλληνα ΥΠΕΞ Δημήτριο Μπίτσιο τον Απρίλιο  1976, η οποία περιείχε πιο δεσμευτικές διατυπώσεις από την επιστολή Μπλίνκεν ,σύμφωνα με την οποία οι ΗΠΑ θα αντιμετώπιζαν δυναμικά οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής της υφιστάμενης κατάστασης στο Αιγαίο . Εντούτοις  δεν απέτρεψε την Τουρκία λίγους μήνες  μετά να βγάλει το ερευνητικό σκάφος ΧΟΡΑ στο Αιγαίο και να καταλήξουμε στο πρωτόκολλο της Βέρνης με το οποίο σταμάτησαν οι έρευνες στο Αιγαίο (δηλ. περιορισμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας) και οι ΗΠΑ ζήτησαν με ανακοίνωση να πάμε σε συνεκμετάλλευση του Αιγαίου με την Τουρκία. Η αξία αυτών των επιστολών, φάνηκε και στην κρίση των Ιμίων, όταν οι Τούρκοι αποβιβάσθηκαν σε ελληνικές βραχονησίδες, όπου δεν έχουμε παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων άλλα παραβίαση  «σκληρής» κυριαρχίας. Και τότε οι Αμερικανοί έκαναν αυτό που κάνουν πάντα, διαμεσολάβησαν να μην εκτραχυνθούν τα πράγματα και προώθησαν το δόγμα «no flags, no troops,no ships», που άρχισε την «γκριζοποίηση» του Αιγαίου. Οι ΗΠΑ κράτησαν στάση ουδετερότητας και τήρησης ίσων αποστάσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Και με την επιστολή Πομπέο, οι Τούρκοι συνεχίζουν να καταπατούν κυριαρχικά δικαιώματα της Χώρας μας τόσο στο Αιγαίο , όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο.

Θετικό γεγονός, στο όλο πλέγμα της ελληνοαμερικανικής συμφωνίας, η οποία καταδεικνύει κατά ένα τρόπο την αναβαθμισμένη στρατηγική αξία της Ελλάδας, είναι ότι σε αντιδιαστολή με το παρελθόν οι ΗΠΑ δεν επιχείρησαν να κάνουν μια αντίστοιχη συμφωνία με την Τουρκία ,είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ δεν βάζουν την Ελλάδα και την Τουρκία στο ίδιο καλάθι.

Ασφαλώς  δεν είναι όλα όπως τα θέλαμε στην πενταετούς διάρκειας Συμφωνία μας με τις ΗΠΑ. Η ελληνική κυβέρνηση προσδοκούσε ότι η Συμφωνία θα περιλάμβανε την εγκατάσταση Αμερικανών  στρατιωτικών και σε ελληνικές βάσεις στα νησιά, πρωτίστως στη Σκύρο. Χωρίς όμως να το επιτύχει. Αυτό δείχνει  ότι επιδίωξη των Αμερικανών ήταν μια ισορροπημένη κι όχι επιθετική προς την Τουρκία Συμφωνία με την Ελλάδα. Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν θέλουν να δουν την Τουρκία εκτός ΝΑΤΟ και ιδιαίτερα στην αγκαλιά του Πούτιν. Για αυτό όλα αυτά τα χρόνια υπομένουν στωικά τον συνεχή εκβιασμό των Τούρκων.  Οι Αμερικανοί συνεχίζουν να θεωρούν ότι η Τουρκία έχει σημαντικό στρατηγικό ρόλο γι’ αυτούς. Εξ ου και ουσιαστικά συνεχίζουν να τηρούν στάση Ποντίου Πιλάτου. Απλώς στο επίπεδο της ρητορικής είναι πιο επικριτικοί προς την Άγκυρα αφενός για να την πιέσουν, αφετέρου για να καθησυχάζουν την Αθήνα.

Η Ελληνική Κυβέρνηση επίσης  ανέλαβε, με την υπογραφή της νέας Συμφωνίας, «υποχρεώσεις», που θα την φέρουν, στο άμεσο μέλλον, σε πολύ δυσχερή διπλωματική θέση  ,όπως η αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου και η προώθηση της ευρωατλαντικής του προοπτικής, και η «άμεση προώθηση» της ενταξιακής πορείας των Σκοπίων και της Αλβανίας στην ΕΕ. Ειδικά η περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου ανοίγει την κερκόπορτα για διεθνή αναγνώριση του ψευδοκράτους των κατεχομένων της Κύπρου, ενώ δημιουργεί μέγιστη απειλή για την Θράκη.

Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι ανάμεσα στην Ελληνοαμερικανική Συμφωνία και στην Ελληνογαλλική Συμφωνία, υπάρχει πρακτικά εμφανή διαφορά.

Είναι φανερό ότι η υπογραφή της αναθεωρημένης Συμφωνίας με τις ΗΠΑ και του ελληνογαλλικού αμυντικού συμφώνου, το οποίο περιέχει ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής, ενισχύει τα διεθνή ερείσματα της χώρας σε μία περίοδο που η Τουρκία κλιμακώνει τις προκλήσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο.  Ελπίζουμε η παρουσία ισχυρών αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων σε στρατηγικής σημασίας περιοχές της ελληνικής επικράτειας, λειτουργούν ή έτσι αναμένεται, ανασχετικά της τουρκικής επιθετικής και επεκτατικής πολιτικής, ειδικά μάλιστα στην περίπτωση που αυτή εκδηλωθεί με στρατιωτικά μέσα. Τα ελληνοτουρκικά έχουν φτάσει σε τέτοιο σημείο που εξαρτώνται πλέον  από το ποια από τις δύο χώρες θα κάνει πρώτη την κίνηση που αφορά τη διεκδίκηση κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων. Ήδη εδώ και μερικούς μήνες, η Τουρκία έδειξε ότι η ένταση θα επιστρέψει στην περιοχή (παράνομη αλίευση στο Βόρειο Αιγαίο, αποστολή πολεμικού πλοίου ανοικτά της Κρήτης για παρενόχληση του Nautical Geo, αποστολή τριών πολεμικών πλοίων στην ΑΟΖ της Κύπρου και παρεμπόδιση του Nautical Geo).

Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι ανάμεσα στην Ελληνοαμερικανική Συμφωνία και στην Ελληνογαλλική Συμφωνία, υπάρχει πρακτικά εμφανή διαφορά. Το Ελληνογαλλικό Σύμφωνο περιέχει δέσμευση , σαφή και ξεκάθαρη για Γαλλική στρατιωτική παρέμβαση, σε περίπτωση που παραβιαστεί η ελληνική εθνική κυριαρχία, κάτι που δεν υπάρχει σε καμία από τις Αμερικανικές επιστολές ούτε στην τωρινή Αμυντική Συμφωνία. Οι Αμερικανοί αναφέρονται στα κυριαρχικά δικαιώματα, χωρίς όμως να αναλαμβάνουν καμία δέσμευση παρέμβασης των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων, σε περίπτωση που παραβιαστούν τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Συστήνουν μόνο διπλωματικές ενέργειες.

Τελικά μπορούμε να πούμε ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε σαν χώρα εφαρμόσει μια σοβαρή εξωτερική πολιτική, που υποστηρίζει ενεργά τα εθνικά μας συμφέροντα. Έχουμε συνάψει συμφωνίες ΑΟΖ με Αίγυπτο και Ιταλία, έχουμε επεκτείνει τα χωρικά μας ύδατα στο Ιόνιο, έχουμε συνάψει, συμφωνίες Στρατηγικής Συνεργασίας με Γαλλία και Εμιράτα, έχουμε επεκτείνει και εμβαθύνει την Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας με ΗΠΑ (MDCA), ενώ πρόσφατα υπογράφηκε μια Συμφωνία ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Αίγυπτο, τεράστιας γεωπολιτικής, ενεργειακής και οικονομικής σημασίας εφόσον υλοποιηθεί.

Οι παραπάνω συμφωνίες αλληλοσυμπληρώνονται και δημιουργούν ένα ενιαίο σύνολο που ενισχύει και αναβαθμίζει τη θέση της χώρας μας όχι μόνο ως προς την Τουρκία αλλά και γενικότερα στα Βαλκάνια και την ευρύτερη περιοχή.

Εδώ οφείλουμε να επισημάνουμε ότι όποιος νομίζει ότι η Ελλάδα βρήκε απάνεμο λιμάνι με τις παραπάνω , έστω όχι απόλυτα τέλειες Συμφωνίες, αλλά δίνουν ΕΛΠΙΔΑ, ότι δεν θα είμαστε μόνοι μας, είναι εκτός πραγματικότητας. Οι δύο συμφωνίες είναι αναμφισβήτητα σημαντικές, μόνες τους όμως δεν πρόκειται να φέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Εναπόκειται στην Ελλάδα να τις αξιοποιήσει ενεργητικά, δυναμικά και με υψηλούς στόχους, γιατί αν αφεθούν στην συνήθεια, στην καθημερινότητα και στον εφησυχασμό, τα οποία πλεονεκτήματα και οι όποιες προσδοκίες θα εξανεμισθούν ταχύτατα.

Για να αξιοποιηθούν πραγματικά οι νέες αμυντικές συμφωνίες, πρέπει να ενταχθούν πολλαπλασιαστικά σε μια νέα εθνική στρατηγική, όπου πρέπει να κουμπώσουν οι δυο συμφωνίες. Η Χώρα μας οφείλει να δει αυτές τις συμφωνίες ως μια ακόμη ευκαιρία, ως  ένα εργαλείο πολλαπλασιασμού των εθνικών δυνατοτήτων, μας πολλαπλασιάζουν τις διπλωματικές και τις στρατιωτικές δυνατότητες μας απέναντι στη γείτονα χώρα.

Για την πρακτική αξιοποίηση τόσο των δυο συμφωνιών, όσο και η επεξεργασία των τριμερών, τετραμερών και άλλων σχημάτων, όλα αυτά θα πρέπει να ενταχθούν με τρόπο συστηματικό τόσο στις διεθνείς σχέσεις της χώρας μας, (ΝΑΤΟ, ΕΕ ), όσο και στην εσωτερική πολιτική κουλτούρα, στην οποία πρέπει να ωριμάσει η επίγνωση του γεγονότος ότι οι συμφωνίες δημιουργούν αμοιβαίες υποχρεώσεις και οφείλουμε να αποφεύγουμε  την μίζερη και μικροκομματική αντιμετώπιση των σοβαρών εθνικών θεμάτων.

Όμως οι οποίες συμφωνίες θα παραμείνουν γράμμα κενό χωρίς ισχυρές και αποδοτικές Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες δεν αρκεί να ενισχυθούν απλά με οπλικά συστήματα, αλλά και με άλλες δυνατότητες και να γίνουν οι ανάλογες αναπροσαρμογές που θα οδηγήσουν και στην ποιοτική αναβάθμιση.  Η αντιμετώπιση των κινδύνων και των απειλών κατά της Xώρας απαιτεί την στήριξη και υποστήριξη της κοινωνίας, η οποία πρέπει να βρίσκεται σε εγρήγορση, με υψηλό φρόνημα για εθνικό αγώνα, ομοψυχία, αυτοπεποίθηση και πάνω από όλα πνεύμα θυσίας και νίκης. Όλα αυτά ,το πολιτικό σύστημα, πρέπει να τα ενσωματώσει με δημοκρατικές διαδικασίες σε μια νέα στρατηγική ικανή να υποστηρίξει τις εθνικές επιδιώξεις και τα εθνικά συμφέροντα της Χώρας μας.

Πάντως για να μην έχουμε κάποιοι ψευδαισθήσεις, καμία συμφωνία δεν διασφαλίζει ότι ο οποιοσδήποτε σύμμαχος θα πολεμήσει στο πλευρό της Ελλάδας, αν η ίδια η Ελλάδα δεν σταθεί στα δικά της αμυντικά ‘’πόδια’’ και επίσης καμία αμυντική συμφωνία δεν θα αποτρέψει την τουρκική προκλητικότητα ή επιθετικότητα, αν οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν δείξουν αποφασιστικότητα και δυναμική αντίδραση. Δεν επιτρέπεται να διατηρούμε την αυταπάτη εξασφάλισης της εθνικής μας κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας από οποιαδήποτε ξένη δύναμη. Υπάρχει όμως η δυνατότητα παροχής επιχειρησιακών δυνατοτήτων στο πλαίσιο του ηλεκτρονικού πολέμου, των πληροφοριακών επιχειρήσεων, κ.λπ, από τις συμμαχικές δυνάμεις.

Η άμυνα της χώρας, η αποτροπή των απειλών και η υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων είναι δίκη μας υπόθεση και όχι του ξένου παράγοντα. Είναι εθνικά επιζήμιο να δίνουμε την εντύπωση ότι αναζητούμε συνεχώς εθνικό προστάτη .