Η Τουρκία ώθησε τους συμμάχους του ΝΑΤΟ να αποδυναμώσουν την επίσημη αντίδραση στην αναγκαστική προσγείωση από τη Λευκορωσία του επιβατικού αεροπλάνου της Ryanair και την κράτηση του δημοσιογράφου Roman Protasevich.
Οι 30 σύμμαχοι του ΝΑΤΟ κυκλοφόρησαν δήλωση δύο παραγράφων την Τετάρτη, καταδικάζοντας την αναγκαστική προσγείωση της πτήσης της Ryanair και την σύλληψη του δημοσιογράφου Roman Protasevich, αλλά δεν περιελάμβανε ποινικά μέτρα για τα οποία πίεζαν οι σύμμαχοι της Βαλτικής και η Πολωνία.
Η δήλωση ήταν επίσης λιγότερο αυστηρή από τις δημόσιες παρατηρήσεις του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg ο οποίος είχε αποκαλέσει το περιστατικό «κρατική αεροπειρατεία» και «εξωφρενικό».
Η Άγκυρα επέμεινε ότι οποιαδήποτε αναφορά υποστήριξης για περισσότερες δυτικές κυρώσεις στη Λευκορωσία καθώς και οποιοδήποτε αίτημα για απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων, να παραμείνει εκτός κειμένου. Επίσης απαίτησε τη διαγραφή κάθε απειλής για αναστολή της συνεργασίας του ΝΑΤΟ με τη Λευκορωσία. Τα κίνητρα της Τουρκίας δεν ήταν άμεσα σαφή.
Διπλωμάτες δήλωσαν ότι η Άγκυρα μπορεί να προσπαθεί να διατηρήσει τους δεσμούς με τη Μόσχα, τον πλησιέστερο σύμμαχο της Λευκορωσίας και να διατηρήσει τις οικονομικές σχέσεις με τη Λευκορωσία μέσω της Turkish Airlines, η οποία πραγματοποιεί καθημερινές πτήσεις προς το Μινσκ. Μια άλλη πιθανότητα θα μπορούσε να είναι η επιθυμία της Τουρκίας να καλωσορίσει Ρώσους τουρίστες αυτό το καλοκαίρι μετά την πανδημία COVID-19.
Η επιμονή της Τουρκίας γιά ένα αποδυναμωμένο κείμενο αναστάτωσε ορισμένους συμμάχους, ιδίως την Πολωνία, τη Λιθουανία και τη Λετονία, οι οποίοι είχαν πιέσει για πιο σκληρά λόγια.
Προφανώς επιμονή της Άγκυρας, είχε ως κύριο στόχο να χρησιμοποιήσει μια διαφορετική διατύπωση από εκείνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία περιέχει λεπτομερείς προτάσεις για κυρώσεις.
Η Τουρκία δεν είναι μέλος της ΕΕ, αν και είναι υποψήφια για πολλά χρόνια. Πολλοί σύμμαχοι ήταν πολύ απογοητευμένοι με την Τουρκία. Ήταν σημαντικό για το ΝΑΤΟ να ανταποκριθεί και δεν είναι σαφές γιατί η Άγκυρα ήθελε να υπερασπιστεί τον Πρόεδρο της Λευκορωσίας Alexander Lukashenko.
Η Τουρκία έγινε πιο δύσκολος εταίρος τα τελευταία χρόνια για ορισμένους συμμάχους του ΝΑΤΟ, συγκρούοντας με τη Γαλλία για την τουρκική πολιτική στη Λιβύη, με τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη Συρία και με την Ελλάδα για τα ενεργειακά δικαιώματα στη Μεσόγειο.
Η Τουρκία έχει επίσης αγοράσει πυραύλους αεροπορικής άμυνας από τη Ρωσία, για την οποία το ΝΑΤΟ λέει ότι είναι ο αντίπαλος που προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει τη Δύση.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν επικρίνει αυτό που βλέπουν ως ολίσθηση προς έναν πιο αυταρχικό καθεστώς υπό τον Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, ειδικά μετά από το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.
Η Άγκυρα έχει πει επανειλημμένα ότι υποστηρίζει το ΝΑΤΟ, αλλά ότι έχει το δικαίωμα να ακολουθήσει τη δική της κυρίαρχη εξωτερική πολιτική.
Ακολουθεί η του Συμβουλίου του Βόρειου Ατλαντικού για τη Λευκορωσία:
«Το Βόρειο Ατλαντικό Συμβούλιο καταδικάζει απερίφραστα την αναγκαστική εκτροπή προς το Μινσκ της Λευκορωσίας την πτήση Ryanair μεταξύ Αθήνας και Βίλνιους στις 23 Μαΐου, καθώς και την σύλληψη και απομάκρυνση από το αεροσκάφος του Raman Pratasevich, εξέχοντος δημοσιογράφου της Λευκορωσίας που ταξίδευε με το αεροσκάφος και της Sofia Sapega. Αυτή η απαράδεκτη πράξη παραβίασε σοβαρά τους κανόνες που διέπουν την πολιτική αεροπορία και έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή των επιβατών και του πληρώματος. Υποστηρίζουμε τις εκκλήσεις για επείγουσα ανεξάρτητη έρευνα, συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Οργάνωσης Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO). Υποστηρίζουμε τα μέτρα που λαμβάνονται από τους Συμμάχους ατομικά και συλλογικά ως απάντηση σε αυτό το περιστατικό.
Η κράτηση του κ. Pratasevich αποτελεί προσβολή των αρχών της πολιτικής διαφωνίας και της ελευθερίας του Τύπου. Η Λευκορωσία πρέπει να απελευθερώσει αμέσως και άνευ όρων τους κ. Pratasevich και κα Sapega. Οι Σύμμαχοι του ΝΑΤΟ καλούν τη Λευκορωσία να σεβαστεί τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες και να τηρήσει τη διεθνή τάξη που βασίζεται στους κανόνες. Οι Σύμμαχοι στέκονται με αλληλεγγύη προς τη Λετονία μετά την αδικαιολόγητη απέλαση Λετονών διπλωμάτων.»
Το κείμενο στα Αγγλικά :
«The North Atlantic Council strongly condemns the forced diversion to Minsk, Belarus of a Ryanair flight between Athens and Vilnius on 23 May, as well as the removal from the diverted aircraft and arrest of Raman Pratasevich, a prominent Belarusian journalist travelling on board, and Sofia Sapega. This unacceptable act seriously violated the norms governing civil aviation and endangered the lives of the passengers and crew. We support calls for an urgent independent investigation, including by the International Civil Aviation Organization (ICAO). We support measures taken by Allies individually and collectively in response to this incident.
The detention of Mr. Pratasevich is an affront to the principles of political dissent and freedom of the press. Belarus must immediately and unconditionally release Mr. Pratasevich and Ms. Sapega. NATO Allies call on Belarus to respect fundamental human rights and freedoms, and to abide by the rules-based international order. Allies stand in solidarity with Latvia following the unjustified expulsion of Latvian diplomats.»
(Με πληροφορίες από reuters.com)